Tα σημαντικότερα θέματα που αφορούν Ελλάδα και ΝΑΤΟ μετά την Σύνοδο Κορυφής στη Λισσαβώνα, σχολίασε στον Δημήτρη Μανή, ο Μάριος Ευθυμιόπουλος, επισκέπτης Ερευνητής στο Ινστιτούτο Woodrow Wilson Center, και στο Κέντρο Διατλαντικών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins (SAIS), εδώ στην Ουάσινγκτον, καθώς επίσης και Αντι-Πρόεδρος του Ινστιτούτου Strategy International στη Θεσσαλονίκη. Ακολουθεί η συνέντευξη:
ΔΜ: Κύριε Ευθυμιόπουλε, καλώς ορίσατε στα στούντιο της ΦτΑ. Καταρχήν θα θέλαμε από εσάς μια πρώτη εκτίμηση όσον αφορά στα αποτελέσματα της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ που πραγματοποιήθηκε στη Λισσαβόνα.
ΜΕ: Τα αποτελέσματα της Συνόδου αποτελούν μια πρόκληση, γιατί τελικά αυτός ήταν και ο σκοπός, να δημιουργήσουμε προκλήσεις για το ΝΑΤΟ, για την μετεξέλιξη του ΝΑΤΟ, μετά από μια περίοδο μιας από κοινού απόφασης των 28 κρατών-μελών για ένα νέο στρατηγικό δόγμα το οποίο θα επιφέρει τα θετικά αποτελέσματα που θέλουν και τα 28 μέλη. Το νέο στρατηγικό δόγμα περιλαμβάνει, τις νέες προκλήσεις, τη μετεξέλιξη του ΝΑΤΟ σαν οντότητα - σαν οργανισμό, τη μετεξέλιξη της στρατιωτικής δομής, το πώς δηλαδή λειτουργεί το ΝΑΤΟ αυτή την στιγμή σε επίπεδο επιχειρησιακό. Θα μπορούσαμε επίσης να πούμε ότι έχουμε και την πολιτική του εξέλιξη, οι συνεργασίες με περαιτέρω οργανισμούς, αλλά και με υφιστάμενους, όπως είναι ο ΟΗΕ, ο ΟΑΣΕ και η ΕΕ, νέα ζητήματα, όπως είναι τα ζητήματα του κυβερνοχώρου, της διεθνούς πειρατείας, η μετεξέλιξη των υφιστάμενων επιχειρήσεων κατά της τρομοκρατίας και ταυτόχρονα κάτι το οποίο είναι πολύ ενδιαφέρον σαν γεγονός, η συμμαχία του ΝΑΤΟ με την Ρωσία και η μετεξέλιξη των σχέσεων τους πλέον στον 21ο αιώνα μέσω της αντιπυραυλικής ασπίδας.
ΔΜ: Πως βλέπετε να διαμορφώνονται οι σχέσεις ΝΑΤΟ Ρωσίας στο μέλλον, δεδομένου του καλού προηγούμενου που δημιουργήθηκε στη Σύνοδο της Λισσαβόνας.
ΜΕ: Κοιτάξτε, υπάρχει ο τομέας της δημόσιας διπλωματίας, ο οποίος επέδρασε πολύ θετικά σε αυτήν την περίπτωση. Ο Πρόεδρος Ομπάμα άρχισε την θετική στάση που έχουν οι ΗΠΑ γενικότερα, αυτή την στιγμή, ως προς τις σχέσεις τους με την Ευρώπη, αλλά και με την Ρωσία και άρχισε με μια πολύ απλή πρόταση η οποία πολιτικά μπορεί να τεκμηριωθεί ως η προσπάθεια θετικού βήματος από την πλευρά της Αμερικής και αυτό είναι ότι η Αμερική συμφωνεί με την Ευρώπη και η Ευρώπη με την Αμερική. Συνεπώς εφόσον η Αμερική συμφωνεί με την Ευρώπη και η Ευρώπη με την Αμερική κατ’ επέκταση η Ευρασία, η γεωγραφική Ευρασία, που είναι και η Ρωσία συμφωνεί με την Αμερική, οπότε ήταν ένα αναπάντεχο γεγονός από την πλευρά την πολιτική.
Από την πλευρά την επιχειρησιακή και όσον αφορά τον τομέα ασφάλειας, ένας από τους τομείς ασφάλειας είναι η αντιπυραυλική ασπίδα, για την οποία έχουν γίνει πάρα πολλές συζητήσεις. Αυτό, λοιπόν, επιδρά πλέον πολιτικά και επιχειρησιακά, ώστε να φέρει τα δύο μέρη κοντά και την Αμερική και τη Ρωσία και κατ’ επέκταση και την Ευρώπη με την Ρωσία και την Αμερική, δεδομένου ότι αυτή την στιγμή, πολιτικά και πάλι, συνεργάζονται όλοι, μαζί και η Ρωσία, για την νέα αντιπυραυλική ασπίδα.
Το πώς θα συνεργαστούν σε πραγματικό χρόνο εξαρτάται πάρα πολύ από την στρατιωτική υλοποίηση. Γι’ αυτό και το στρατηγικό δόγμα, το οποίο υιοθετήθηκε, είναι ένα στρατηγικό δόγμα που έχει πολιτική χροιά και αναμένεται να δούμε τα πρώτα αποτελέσματα, αν δεν κάνω λάθος, τον Ιούνιο του 2011 που θα γίνει η Σύνοδος Κορυφής των Υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ. Εκεί περιμένουμε την πρώτη αξιολόγηση της στρατιωτικής επιτροπής από την πλευρά του ΝΑΤΟ, ποια είναι, δηλαδή, τα βήματα που ακολουθεί η στρατιωτική επιτροπή για την υλοποίηση του πολιτικού σκέλους του στρατηγικού δόγματος. Τέλος, απώτερος σκοπός είναι η επόμενη Σύνοδος του ΝΑΤΟ που θα γίνει το 2012 στις ΗΠΑ.
ΔΜ: Το δεύτερο μεγάλο θέμα που απασχόλησε τα μέλη του ΝΑΤΟ στην τελευταία Σύνοδο ήταν η αποχώρηση των μάχιμων Νατοϊκών δυνάμεων από το Αφγανιστάν μέχρι το 2015, εσείς βρίσκεται ρεαλιστικό αυτό το χρονοδιάγραμμα; Ποια είναι τα εμπόδια που ενδεχομένως θα υπάρξουν σε αυτό το σχέδιο;
ΜΕ: Κατά την άποψη μου ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζουμε ένα γεγονός παίζει βασικό ρόλο. Δηλαδή κάτι που αναρωτιέμαι είναι πως αντιλαμβανόμαστε αυτή την στιγμή την αποχώρηση των στρατευμάτων, τι εννοούμε αποχώρηση. Αποχώρηση εννοούμε να σταματήσουμε την επιχειρησιακή ικανότητα του ΝΑΤΟ να επεμβαίνει σε γεγονότα που γίνονται μέσα στο Αφγανιστάν βάση της επιχείρησης ISAF, η οποία έχει εγκριθεί από τα ΗΕ και κατ’ επέκταση εξυπηρετεί τα συμφέροντα εκτός από του ΝΑΤΟ και των άλλων δυνάμεων που συμμετέχουν στην ISAF.
Το 2014 θα υπάρξει σταδιακή αποχώρηση των στρατευμάτων και τα στρατεύματα αυτά θα ολοκληρώσουν την αποχώρηση τους μέχρι το 2015. Η μεγαλύτερη πρόκληση όμως είναι πως μέχρι το 2015 θα έχει δημιουργηθεί ο ανάλογος μηχανισμός προκειμένου τα στρατεύματα αυτά που θα αποχωρήσουν να αφήσουν ένα μέρος αυτών για να μετεξελιχθούν σε εκπαιδευτές ή θα σταλούν νέοι οι οποίοι θα είναι αμιγώς εκπαιδευτές.
Πρέπει, δηλαδή, να φροντίσουν οι νατοϊκές δυνάμεις μέχρι το 2014 να μπορούν να λειτουργούν οι στρατιωτικές και αστυνομικές δυνάμεις του Αφγανιστάν, μέσα σε ένα θετικό πλαίσιο το οποίο να προσδώσει σταθερότητα στην περιοχή, σταθερότητα στη χώρα και το πιο βασικό να δημιουργήσει τα πλαίσια μιας οικονομικά σταθερής χώρας, η οποία να μπορεί να κάνει εμπόριο τόσο εκτός όσο και εντός. Γι’ αυτό και στις ερωτήσεις που είχε τόσο ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, όσο και ο Πρόεδρος Ομπάμα και ο Πρόεδρος της Ρωσίας, ζητήθηκαν απαντήσεις στο κατά πόσο πρόκειται να εξαγάγουν προϊόντα από το Αφγανιστάν.
Άρα μέχρι στιγμής έχουμε μόνο εισαγωγές τροφίμων, προϊόντων και οτιδήποτε άλλο χρειάζεται για να δημιουργηθεί μια χώρα αλλά πέρα από το 2015, με την αποχώρηση των στρατευμάτων, πρέπει επίσης να δημιουργήσουμε και το νέο πλαίσιο λειτουργίας και πιο είναι αυτό, η δημοκρατία. Πως δηλαδή θα στηθεί ένα κράτος οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά.
ΔΜ: Από την Σύνοδο αυτή προέκυψε κάτι νεότερο όσον αφορά τα ελληνικά θέματα;
ΜΕ: Νομίζω ότι η Ελλάδα αυτή την στιγμή έχει γίνει ο καλύτερος αξιολογητής σε ότι άφορα μεγάλες επιχειρήσεις. Έχω την εντύπωση ότι έχουμε διδαχθεί από την οικονομική κρίση που περνάμε αυτή την στιγμή και η οποία θεωρώ ότι είναι πάρα πολύ σοβαρή, και έχουμε αποκτήσει εμπειρία οικονομική. Η εμπειρία μας αυτή μας κάνει μετρητές, αν όχι αξιολογητές, κάποιων δεδομένων τα οποία θα μπορούσε να είναι σημαντικά ως προς την οικονομική συνεισφορά, δηλαδή τι θα μπορούσε να κερδίσει η Ελλάδα μέσω της οικονομικής εισφοράς που δίνει η χώρα στο ΝΑΤΟ.
Όπως ξέρετε όλες οι χώρες του ΝΑΤΟ κάτι πρέπει να προσφέρουν οικονομικά. Αυτό υπολογίζεται από τον προϋπολογισμό του εκάστοτε Υπουργείου Άμυνας της κάθε χώρας. Η Ελλάδα θα πρέπει να πληροφορηθούμε ότι είναι ένας από τους μεγαλύτερους χρηματοδότες σε διεθνή προγράμματα του ΝΑΤΟ. Αυτό συνεπάγεται ότι έχει μια δυναμική να καταφέρει οποιαδήποτε πρόταση θέλει. Νομίζω ότι η πάγια πρόταση της είναι ότι επιδιώκει μια επίλυση στα ζητήματα που αφορούν τις σχέσεις της με γειτονικές χώρες όπως είναι η ΠΓΔΜ και νομίζω ότι οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ μπορούν να εξελιχθούν σε μια υγιή σχέση εφόσον υπάρχει μια αμοιβαία λύση, όπως αναφέρεται και στην απόφαση της Συνθήκης της Λισσαβόνας, στα πλαίσια λειτουργίας και συμφωνίας του ΟΗΕ.
Η Ελλάδα είναι πάντοτε εκεί και αναφέρει αυτό το γεγονός και νομίζω ότι πρέπει να συνεχίσει να το αναφέρει, η Ελλάδα επίσης και πολιτικά και σαν κράτος είναι μια χώρα η οποία υποστηρίζει την ένταξη όλων των δυτικών Βαλκανίων, τόσο στο ΝΑΤΟ όσο και στην ΕΕ, συνεπώς πιστεύω ότι η Ελλάδα παίζει καθοριστικό ρόλο. Το πώς πετυχαίνετε αυτό ίσως καμία φορά να μην φαίνεται αλλά από την λίγη εμπειρία που έχω αποκτήσει πάνω στα ζητήματα του ΝΑΤΟ μπορώ να σας πω ότι η Ελλάδα κάνει πάρα πολύ καλή δουλειά.
Το 2012 αναλαμβάνει ένα μέρος της δύναμης ταχείας αντίδρασης (NRF), το οποίο σημαίνει ότι προετοιμάζονται για αυτό και είναι καλά οργανωμένοι.
Όταν είχε έρθει ο Πρωθυπουργός ο κύριος Παπανδρέου στις ΗΠΑ είχε κατ’ ιδίαν συνομιλίες σχετικά με το πώς η Ελλάδα συνεισφέρει. Νομίζω ότι είναι μια δουλειά που εξελίσσεται, νομίζω ότι η Ελλάδα μπορεί να προσφέρει σε ακόμα περισσότερα ζητήματα. Επίσης πιστεύω ότι προσφέρει πάρα πολλά στον τομέα την αντιπειρατείας πρακτικά, στρατιωτικά, οικονομικά και πολιτικά.
Η Ελλάδα είναι μια υπερδύναμη στον τομέα της ναυτιλίας και νομίζω ότι σε αυτό το πράγμα μπορούμε να επενδύσουμε. Πρέπει επίσης να επενδύσουμε στο να υιοθετούμε νέο τρόπο προσέγγισης των θεμάτων πολιτικά, αλλά και νέο τρόπο προσέγγισης τεχνολογικά. Η Ελλάδα δίνει πολλά χρήματα και κάνει πολλά πράγματα υπέρ της διεθνούς συνεργασίας και συμμαχίας. Για το λόγο αυτό από την θέση που είμαι θα έλεγα ότι πρέπει να συγχαρώ την ελληνική ηγεσία γιατί κάνει αυτό που μπορεί στα πλαίσια της οικονομικής δυσχέρειας που όλοι αντιλαμβανόμαστε. Πιστεύω ότι όλοι μας μπορούμε να καταφέρουμε κάτι ακόμα πιο πολύ, ακόμα πιο δυνατά, ακόμα πιο ισχυρά με λίγη προσπάθεια, με ένα στρατηγικό δόγμα και με ένα πλάνο εξωτερικής πολιτικής που από όσο ξέρω ήδη μελετάτε από το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών και το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.