Ο διακεκριμένος καθηγητής πολιτικής ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Θάνος Βερέμης, βρίσκεται για δύο χρόνια στις Ηνωμένες Πολιτείες, κατέχοντας την έδρα «Κωνσταντίνος Καραμανλής» στη σχολή Φλέτσερ Νομικών Επιστημών και Διπλωματίας του Πανεπιστημίου Τάφτς, της Βοστώνης. Ο κ. Βερέμης έγραψε πρόσφατα—μαζί με τον καθηγητή κ. Ιωάννη Κολιόπουλο—ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο, με τίτλο Greece: The Modern Sequel, δηλαδή «Ελλάδα, Η Σύγχρονη Συνέχεια». Ο κ. Βερέμης, επι τη ευκαιρία της παρουσίασης του νέου του βιβλίου στην Ουάσινγκτον, μίλησε με την Βιργινία Βουτσινά.
BB: Κύριε Βερέμη, γράψατε πρόσφατα ένα βιβλίο με τίτλο Greece: The Modern Sequel. Θα θέλατε να μας πείτε τί πραγματεύεται το βιβλίο αυτό;
ΘΒ: Το βιβλίο αυτό είναι μία θεματική ιστορία του ελληνικού κράτους. Δεν είναι μία χρονολιγικής τάξεως πολιτική ιστορία. Είναι περισσότερο μία θεματική ιστορία. Το έχουμε χωρίσει σε διάφορους θεσμούς, όπως Οικονομία, Πολιτισμό, Εκκλησία… δηλαδή, τους βασικούς θεσμούς του Ελληνικού κράτους απο την γέννεσή του μέχρι σήμερα και ο κάθε τομέας, ας πούμε η Πολιτεία, χωρίζεται σε υποκεφάλαια, όπως Πολιτικά Κόμματα. Εκεί μιλάμε για ορισμένα πολιτικά κόμματα, για την ιδεολογία των κομμάτων, για την σχέση με την ευρωπαϊκή ιδεολογία… Πρόκειται, εν ολίγοις, για μία προσπάθεια θεματικής ανάπτυξης του Ελληνικού φαινομένου.
Αρχίζουμε το βιβλίο με τον προβληματισμό του πότε γεννιέται η νεώτερη Ελλάδα, επειδή υπάρχουν πολλές ερμηνείες απο τους ιστορικούς του 19ου αιώνα, ιδίως. Μία ερμηνεία είναι οτι αρχίζει με την ρωμαιοκρατία—τόσο νωρίς. Αλλος λέει, όχι με την ρωμαιοκρατία, αλλά με την άλωση της Κωνσταντινούπολης απο τους Λατίνους, τον 13ο αιώνα. Αλλοι λένε, όχι απο τους Λατίνους, αλλά απο τους Οθωμανούς. Και υπάρχει και η άποψη οτι η σύγχρονη Ελλάδα είναι δημιούργημα του πυρηνικού κράτους, δηλαδή οτι είναι το πρώτο ενιαίο Ελληνικό κράτος—είχαμε πόλεις-κράτη στην αρχαιότητα—αλλά αυτό είναι το πρώτο ενιαίο έθνος/κράτος, ας πούμε, που γνώρισε η Ελλάδα και με αυτό τον τίτλο και έτσι, τοποθετούμε εκεί τελικά την αφετηρία της νεώτερης Ελλάδος. Αλλά, δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει, βέβαια και μία προηγούμενη διαδρομή, που δεν είναι αναγκαστικά κρατική. Είναι πολιτισμική, γλωσσική, θρησκευτική… είναι διάφορα πράγματα και αυτό ακριβώς προσπαθούμε να ξεκαθαρίσουμε, θέτοντας όλες τις εκδοχές επι τάπητος.
ΒΒ: Απ΄ότι είδα στις εφημεριδες, κάπου γράφει οτι στο βιβλίο σας επισημαίνετε κάποια στοιχεία τα οποία καθιστούν την Ελλάδα σύγχρονη χώρα. Ποιά είναι αυτά τα στοιχεία;
ΘΒ: Η αφετηρία της, πρώτα απ’όλα, είναι μια αφετηρία που έχει σχέση με τον Διαφωτισμό. Ολη η νεώτερη Ελλάδα, το κράτος το Ελληνικό, αν και δεν λειτούργησε πάντα με αυτό τον τρόπο, οι θεσμικές του βάσεις και οι δημιουργοί του ελληνικού κράτους, οι θεμελιωτές πατέρες της Ελλάδας, όπως ο Κοραής, ο Ρήγας Φερραίος και άλλοι, ήταν πιστοί των ευρωπαϊκού ιδεώδους και του Διαφωτισμού. Εφεραν, δηλαδή, στην ελληνική χερσόνησο τις ιδέες αυτές. Περί αυτού πρόκειται τελικά. Δηλαδή, η Ελλάδα θεμελιώνεται πάνω σ’αυτές τις αρχές. Και γεννιέται, βέβαια, το ερώτημα αν αυτές οι αρχές λειτουργούν όπως πρέπει. Είναι μία διαδρομή με παλινδρομήσεις, με προβλήματα, με δικτατορίες, που ξέρουμε… όλα αυτά. Αλλά, σε τελευταία ανάλυση, το αισιόδοξο μήνυμα του βιβλίου είναι οτι η πορεία δεν εκτρέπεται, τελικά, παρά τις δυσχέρειες καθ’οδόν και ξαναγυρίζει στην αρχική της γραμμή, η οποία είναι ένα σύγχρονο, δημοκρατικό κράτος.
ΒΒ: Το βιβλίο σας είναι γραμμένο στα αγγλικά. Εχετε σκεφθεί άν θα μεταφραστεί στη συνέχεια στα ελληνικά;
ΘΒ: Όπως είπατε, είναι ένα βιβλίο γραμμένο περισσότερο για μή Ελληνες. Γράφηκε σαν μία συνέχεια, άν θέλετε, ενός παλιού βιβλίου που είχε γραφεί το 1968 απο τον Τζών Κάμπελ και τον Φίλιπ Σέρραρντ, που ήταν μία ανάλυση της Ελλάδος, ώς εκείνη την εποχή. Συνέβη ο Τζών Κάμπελ να ειναι καθηγητής μου στην Οξφόρδη, αλλά και φίλος και οδηγός του Γιάννη Κολιόπουλου, που είναι ο άλλος συγγραφέας του βιβλίου--ετσι, του το αφιερώνουμε κιόλας—αλλά το θεωρούμε σαν συνέχεια εκείνου του βιβλίου. Δέν έχουμε σκεφθεί ακόμα πώς θα έπρεπε να το μεταφέρουμε στα ελληνικά. Δεν αποκλείεται να το κάνουμε, αλλά δεν ήταν η αρχική μας σκέψη αυτή.
ΒΒ: Κύριε Βερέμη, σας ευχαριστούμε πολύ για την συνέντευξη αυτή, και ευχόμαστε στο βιβλίο σας καλή τύχη.
ΘΒ: Σας ευχαριστώ εγώ για την φιλοξενία.