Δημόσια συζήτηση άρχισε στις Ηνωμένες Πολιτείες γύρω από το ποιός είναι ο καλύτερος στρατιωτικός τρόπος με τον οποίο να αντιδράσει η Αμερική στις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Όπως επισημαίνει ο Γιώργος Μπίστης από τη «Φωνή της Αμερικής» ορισμένοι ζητούν συστηματικό βομβαρδισμό του Αφγανιστάν ενώ άλλοι, αναγνωρίζοντας τον περίπλοκο χαρακτήρα της όλης υπόθεσης, παρωτρύνουν μια πιο συγκρατημένη αντιμετώπιση η οποία να μην οδηγήσει σε αύξηση των εχθρών της Αμερικής. Σε σχέση με τις συζητούμενες επιλογές ο Πρόεδρος Μπούς έχει εμφατικά δηλώσει ότι θα κηνυγήσει τον Οσάμα Μπιν Λάντεν και τους συνεργάτες του και θα διασφαλίσει την απονομή της δικαιοσύνης. Έφθασε μάλιστα μέχρι του σημείου να χρησιμοποιήσει και την γνωστή έκφραση που στα χρόνια του λεγόμενου Αμερικανικού Γουέστ, δηλαδή της αδάμαστης Δυτικής Ακτής των Ηνωμένων Πολιτειών , ανέγραφαν οι σερίφηδες σε πόστερς που κάρφωναν σε δέντρα και τοίχους: «Καταζητείται Ζωντανός ή Νεκρός». Το πρόβλημα είναι πως θα βρουν οι Αμερικανοί τον Οσάμα Μπίν Λάντεν για να τον πιάσουν ζωντανό ή νεκρό, λέει ο Αφγανικής καταγωγής Αμερικανός συγγραφέας Νασίρ Σανσάμπ ο οποίος και μας υπενθύμισε ότι οι Αφγανοί έχουν καταδείξει πολλές φορές στο παρελθόν πως έχουν την ικανότητα να ξεφεύγουν έντεχνα από τις παγίδες ξένων εισβολέων. Κατά τον κύριο Σανσάμπ: «Το Αφγανιστάν είναι μια χώρα με άγρια φύση. Έχει πολλά βουνά και λόφους και πολλά σπήλαια στα οποία άτομα μπορούν να βρίσκουν σχετικά ασφαλές καταφύγιο. Τα πάντα εξαρτώνται από το πόσο καλά θα κάνουν τη δουλειά τους οι υπηρεσίες συγκέντρωσης πληροφοριών. Εάν οι υπηρεσίες αυτές κάνουν καλή δουλειά και οι Ηνωμένες Πολιτείες γνωρίζουν προκαταβολικά που να πάνε, που να στείλουν δυνάμεις και που να χτυπήσουν, τότε μπορεί να υπάρξει αποτέλεσμα. Διαφορετικά η όλη επιχείρηση θα μπορούσε να αποδειχθεί άσκοπη». Όμως όπως και να έχουν τα πράγματα η εξεταζόμενη επιχείρηση θα πρέπει να αναληφθεί, υποστηρίζει ο καθηγητής Ανουάρ Ουλχάγκ Αχαντί, που διδάσκει Ιστορία των Πολιτικών Εξελίξεων της Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο Πρόβιντενς της Αμερικανικής Πολιτείας Ρόντ Άηλαντ. Η οποιαδήποτε όμως αμερικανική επίθεση, λέει, θα πρέπει να πρέπει να έχει συγκεκριμένο στόχο και να είναι ξεκάθαρο πότε ακριβώς θα τελειώσει ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο διεύρυνσης που θα μπορούσε να στοιχίσει την ζωή πολλών αθώων ανθρώπων. Ο καθηγητής Αχαντί επισήμανε κι αυτός την σθεναρή αντίσταση που επέδειξαν οι Αφγανοί σε εισβολείς άλλων εποχών, από τους Βρετανούς μέχρι τους Ρώσους. Κατά την έκφρασή του: «Οι λαοί ενώνονται εναντίον ξένων εισβολέων. Δεν είμαι όμως βέβαιος πως θα ίσχυε το ίδιο και για μια επίθεση εναντίον του Οσάμα Μπιν Λάντεν. Πιστεύω ότι ο Αφγανικός λαός έχει υποφέρει αρκετά από την τρομοκρατία και δεν είμαι τόσο βέβαιος ότι υποστηρίζει πάρα πολύ την παραμονή του Μπίν Λάντεν και των συνεργατών του στο Αφγανιστάν. Εάν λοιπόν έχει σαν στόχο της τον Μπιν Λάντεν και την ομάδα του δεν είναι τόσο βέβαιο ότι η εξεταζόμενη επίθεση θα προσκρούσει σε μεγάλη λαϊκή αντίδραση. Εκείνο που έχει μεγαλύτερη σημασία για τους Αφγανούς είναι τι θα γίνει μετά από μια τέτοια ενέργεια». Ο καθηγητής Αχαντί υποστηρίζει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να διαμορφώσουν από τώρα ένα σχέδιο για την μετά τον Μπίν Λάντεν περίοδο στο Αφγανιστάν. Εάν οι Αφγανοί είναι της γνώμης ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ενεργούν και για την προάσπιση των δικών τους, καθαρά Αφγανικών, συμφερόντων τότε θα είναι πιο δεκτικοί στην ιδέα μιας Αμερικανικής επέμβασης. Ο καθηγητής Αχαντί πρόσθεσε τα εξής: «Ακόμα και εάν εκδιωχθούν οι Ταλεμπάν από την εξουσία πιθανότατα δεν θα υπάρξει μεγάλη αντίδραση από τον λαό του Αφγανιστάν υπό την προϋπόθεση όμως ότι ο λαός θα γνωρίζει τι θα ακολουθήσει. Ο κίνδυνος να εκδηλωθεί αναρχία είναι πραγματικός. Το Αφγανιστάν υπέφερε από αναρχία όταν κατέρρευσε το Κομμουνιστικό καθεστώς κι αυτό έκανε τα πράγματα χειρότερα από ότι ήδη ήταν. Το ερώτημα λοιπόν είναι εάν υποτεθεί ότι καταρρέει η κυβέρνηση των Ταλεμπάν τι διάδοχο σχήμα θα προκύψει. Αυτό είναι που απασχολεί σε μεγάλο βαθμό τον Αφγανικό λαό σήμερα». Ορισμένοι υποστηρίζουν την επιστροφή του άλλοτε βασιλιά Ζαχίρ Σάχ που διαμένει στη Ρώμη. Παραμένει δημοφιλής στο Αφγανιστάν, μας είπε ο καθηγητής Αχαντί, αλλά στην ηλικία των 87 ετών που είναι σήμερα ο πρώην μονάρχης θα είναι δύσκολο να ηγηθεί μιας χώρας που βρίσκεται σε τέτοια απελπιστική κατάσταση. Κατά τον καθηγητή Αχαντί οι Αφγανοί στο τέλος θα χρειασθεί να αναδείξουν ηγέτες μέσα από την ίδια τους την κοινωνία με τη διενέργεια εκλογών —καμία νέα ηγεσία δεν μπορεί να επιβληθεί εκ των έξω. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ίσως αποφασίσουν να βοηθήσουν την αντιπολιτευόμενη τους Ταλεμπάν πολιτική συμμαχία. Ο Αφγανο-αμερικανός συγγραφέας Σανσάμπ λέει πως μια τέτοια ενέργεια είναι λογική από στρατιωτική άποψη αλλά θα μπορούσε να οδηγήσει σε ευρύτερα πολιτικά προβλήματα. Κατά την έκφρασή του: «Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες χορηγήσουν στρατιωτική βοήθεια στη λεγόμενη Βόρεια Συμμαχία θα της δώσουν τη δυνατότητα να γίνει ισχυρότερη. Αλλά κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει σε διαμελισμό του Αφγανιστάν, με την Βόρεια Συμμαχία να αναλαμβάνει τον έλεγχο του βόρειου τμήματος της χώρας την στιγμή που το νότιο τμήμα θα παραμένει στα χέρια των πολιτικών αντιπάλων της». Σύμφωνα με τον κύριο Σανσάμπ εάν υπάρχουν ανησυχητικές διχογνωμίες μεταξύ των Αφγανών σήμερα σκεφθείτε τι θα γίνει εάν τα πράγματα φθάσουν σε διαμελισμό της χώρας τους. Ο καθηγητής Αχαντί, από την άλλη, πιστεύει ότι ο καλύτερος τρόπος θα είναι να διακοπεί η βοήθεια του Πακιστάν προς τους Ταλεμπάν. Δίχως αυτή τη βοήθεια οι Ταλεμπάν δεν θα μπορούν να αναλάβουν πολεμικές επιχειρήσεις και ίσως να μη καταφέρουν να παραμείνουν ούτε στην εξουσία. Αλλά αυτό δεν θα είναι εύκολο να επιτευχθεί δεδομένης της εξαιρετικά μεγάλης λαϊκής υποστήριξης που τυχαίνουν οι Ταλεμπάν μέσα στο Πακιστάν. Θα είναι μια μεγάλη δοκιμασία για την αμερικανική διπλωματία και αποφασιστικότητα». Σε μια τέτοια περίπτωση θα αναγκασθούν άραγε οι Ταλεμπάν να σηκώσουν να χέρια και να καταλήξουν σε κάποιο συμβιβασμό που θα έδινε τέλος στη διαμάχη; Μάλλον απίθανο, λέει ο καθηγητής Αχαντί, γιατί κάτι τέτοιο δεν ταιριάζει στο στύλ τους. Αλλά από την άλλη, κατέληξε, έχουμε δει πολλά απίθανα πράγματα να συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό.