Η Παγκόσμια οικονομική κρίση αγγίζει ολοένα και περισσότερους ανθρώπους. Ιδιαίτερα αγγίζει τους εργαζόμενους φτωχούς, όπως οι οικονομολόγοι έχουν αρχίσει να αποκαλούν τα άτομα εκείνα που ενώ εργάζονται πλήρες οκτάωρο κάθε μέρα ή και διατηρούν παράλληλα μια δεύτερη δουλειά, πάλι δεν καταφέρνουν να τα βγάλουνε πέρα οικονομικά και φυτοζωούν σε επίπεδα φτώχειας. Ένα από τα πρόσωπα αυτά επέτρεψε σε συνεργείο μας στην Καλιφόρνια να μπει για λίγο στην ζωή του και να μας δείξει τι σημαίνει να είσαι εργαζόμενος φτωχός.
Η Χέδερ Σάρφ είναι μια 37χρονη μητέρα που μεγαλώνει μόνη της ένα παιδί. Η οικονομική ύφεση την έχει πλήξει βαρύτερα από ότι μπορούσε ποτέ να φανταστεί. Σε ηλικία 20 χρονών διέκοψε τις πανεπιστημιακές σπουδές της κι έπιασε δουλειά σε ένα μεσιτικό γραφείο υποθηκών για στεγαστικά δάνεια. Η αμοιβή της ήτανε αρκετά καλή από την αρχή αλλά έγινε ακόμα καλύτερη αργότερα που η Χέδερ εντάχθηκε στο επαγγελματικό δυναμικό της εταιρείας. Όπως λέει: «Ξεκίνησα στην ρεσεψιόν και σιγά-σιγά εξελίχτηκα σε μεσίτη υποθηκών».
Η Χέδερ ζει τώρα σε σπίτι που της παρέχουν οι γονείς της, στην πόλη όπου γεννήθηκε, την Αντιόχεια, κοντά στον Άγιο Φραγκίσκο της Καλιφόρνιας. Λίγο πριν η κόρη της η Χριστίνα γίνει 4ων χρονών η εταιρεία στην οποία δούλευε η Χέδερ άρχισε περικοπές προσωπικού. «Ξαφνικά μια μέρα, με φώναξαν και μου ανήγγειλαν ότι απολύομαι. Μου έδωσαν δύο μηνών μισθούς αποζημίωση, κι αυτό ήταν όλο».
Η περίπτωσή της δεν είναι μοναδική. Τα γραφεία ανεργίας γεμίζουνε καθημερινά με άτομα που έχασαν τις δουλειές τους και χρειάζονται βοήθεια. Το να ψάχνεις για δουλειά και να μην βρίσκεις τίποτα είναι καταθλιπτικό, ιδιαίτερα όταν έχεις και εξαρτώμενα πρόσωπα να φροντίσεις. Η ηρωίδα του ρεπορτάζ μας θυμάται: «Η κόρη μου ένοιωθε πως κάτι δεν πάει καλά. Με ρώταγε: Μαμά, γιατί είσαι στενοχωρημένη; Κι ένοιωθα άσχημα γιατί από εκεί που κέρδιζα τόσα χρήματα ξαφνικά έπρεπε να ζούμε με ένα πενιχρό επίδομα ανεργίας».
Μια μέρα η Χέδερ άκουσε ότι υπήρχε στην περιοχή της μια μη κερδοσκοπική οργάνωση, το Σταυροδρόμι Ευκαιριών, που εκπαίδευε γυναίκες για διάφορες δουλειές. Η Αλίσα Φρήντμαν, βασικό στέλεχος της οργάνωσης αυτής, επισημαίνει: «Τελευταία, όσοι ζητούν την βοήθεια μας ήταν κάποτε ιδιοκτήτες σπιτιών που ανήκανε στην μεσαία εισοδηματική τάξη αλλά τώρα έχουνε πέσει αρκετά σκαλοπάτια κάτω από αυτήν».
Με τα νέα προσόντα που απέκτησε από το Σταυροδρόμι Ευκαιριών, η Heather έπιασε μια προσωρινή δουλειά, η οποία της αποφέρει 1800 δολάρια τον μήνα, που όμως είναι τα μισά από όσα κέρδιζε στο παρελθόν.
Και κάτι που κάνει τα πράγματα ακόμα πιο στενάχωρα είναι το ότι από τα έσοδά της αυτά πληρώνει 800 δολάρια κάθε μήνα για μετασχολική φροντίδα της κόρης της, της Χριστίνας, στις μέρες που η ίδια πρέπει να δουλεύει μέχρι αργά.
Ενδεικτική είναι η ακόλουθη σκηνή του βίντεο την οποία διάλεξα να μοιραστώ μαζί σας. Είναι μια σύντομη συζήτηση ανάμεσα στην εργαζόμενη μητέρα και την κορούλα της.
«- Απόψε θα έρθει να σε πάρει από το σχολείο η γιαγιά.
- Γιατί η γιαγιά;
- Γιατί σήμερα είναι η Δευτέρα που δουλεύω μέχρι αργά».
Η Αλίσα Φρήντμαν λέει πως το 36% των εργαζομένων οικογενειών στην Αντιόχεια της Καλιφόρνιας κάνουνε καθημερινά άνισο αγώνα για να τα φέρουνε βόλτα. Κατά την έκφρασή της: «Είναι άτομα που εργάζονται σκληρά. Δουλεύουνε 40 ώρες την εβδομάδα. Μερικοί κάνουν και δεύτερη δουλειά. Παρόλα αυτά δεν κερδίζουνε αρκετά για να επιβιώσουνε και να γίνουνε οικονομικά αυτάρκεις».
Για την Χέδερ και για άλλους που αντιμετωπίζουν παρόμοιες συνθήκες οι επισκέψεις στον μπακάλη και τα μαγαζιά γενικά είναι κυριολεκτικά ένα απεγνωσμένο κυνηγητό εκπτώσεων τιμών. Στο Σουπερμάρκετ της γειτονιάς της, όπου η Χέδερ είχε πάει για να ψωνίσει, η κόρη της λιμπίστηκε ένα φαγώσιμο και την παρακάλεσε να της το αγοράσει. Εκείνη έλεγξε την τιμή του προϊόντος και αμέσως το έβαλε πίσω στο ράφι γιατί το κόστος του ήτανε απαγορευτικό για την τσέπη της. Γύρισε προς την κορούλα της και της είπε: «Μπορεί να προσφερθεί την άλλη εβδομάδα σε πιο καλήτιμή. Ξέχασέ το τώρα. Αρκετά αγοράσαμε».
Αν προσέξει κανείς καλά το βίντεο θα δει ότι τα ψώνια της Heather ήτανε 3 μήλα, 3 μπανάνες, 2 γάλατα κι ένα ψωμί, όταν είπε στην κόρη της δεν χρειαζόμαστε τίποτε άλλο. Και τούτο προφανώς γιατί μόνο αυτά τα προϊόντα προσφέρονταν σε τιμές ευκαιρίας εκείνη την μέρα από το συνοικιακό της παντοπωλείο.
Το κυνηγητό ευκαιριών έχει γίνει τακτική ενασχόληση των εργαζόμενων φτωχών. Κι είναι ένα φαινόμενο που δεν αναμένεται να υποχωρήσει γρήγορα γιατί ολοένα και περισσότερα άτομα στην Αμερική και σε άλλα μέρη του κόσμου, αν και δουλεύουνε κανονικά, δεν κερδίζουνε αρκετά για να καλύψουνε τις βασικές ανάγκες τους.
(Στην παραγωγή του ρεπορτάζ αυτού συνέβαλαν επίσης οι δημοσιογράφοι Rachel Silverman και Jane Friedman, από το γραφείο της VOA, στο San Francisco της Καλιφόρνιας.)