Τα εγκλήματα για λόγους τιμής δεν μετριούνται πια στα δάχτυλα του ενός χεριού, όπως πολλοί πιστεύουνε, αλλά φτάνουν σε αρκετές χιλιάδες κάθε χρόνο,
Ρεπορτάζ από την Ουάσιγκτον - Εγκλήματα για λόγους τιμής
Τα Ηνωμένα Έθνη μας πληροφορούν πως πάνω από 5 χιλιάδες κοπέλες και νέες γυναίκες σκοτώνονται κάθε χρόνο από μέλη της οικογένειάς τους γιατί είχανε κάποια εξωσυζυγική σχέση ή κάνανε κάτι που θεωρήθηκε προσβλητικό για την οικογένεια. Τα εγκλήματα για λόγους τιμής είναι συνήθη σε αυστηρά παραδοσιακές κοινωνίες της Μέσης Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής και της Νότιας Ασίας, αλλά σημειώνονται και στη Δύση.
Η Σάζια Καγιούμ πέρασε πέντε χρόνια της ζωής της σε άσυλα. Δεν μπορούσε να στραφεί στην οικογένειά της για βοήθεια επειδή η οικογένειά της ήταν ο λόγος που κρυβότανε. «Φοβόμουνα τους γονείς μου» λέει η Σάζια «αν και ποτέ δεν απείλησαν να με σκοτώσουν».
Το έγκλημα της Καγιούμ ήτανε ότι ήθελε να χωρίσει από ένα εξάδελφό της τον οποίο η οικογένειά της την υποχρέωσε να παντρευτεί όταν είχε πάει για διακοπές στο Πακιστάν. «Ήταν από τις πιο δύσκολες αποφάσεις της ζωής μου» επισημάνει η Σάζια. «Ήξερα πως αν χωρίσω θα πάψουν να μου μιλούν όχι μόνον οι γονείς μου αλλά και τα αδέλφια μου».
Η Καγιούμ ένοιωθε απομονωμένη και σκέφτονταν να αυτοκτονήσει, μέχρι που μια μέρα γνώρισε την Σανγκιέρα Τσασβιγκέρ η οποία είχα παρόμοια εμπειρία. Οι γονείς της την είχαν υποχρεώσει να παντρευτεί με κάποιον που επέλεξαν και που εκείνη δεν ήθελε. Διέφυγε από το σπίτι της και πέρασε χρόνια σε κρησφύγετα των δρόμων. Έγινε ακτιβίστρια μόνον όταν έχασε την αδελφή της, την Ρομπίνα, η οποία αυτοκτόνησε για να δώσει τέλος σε ένα μαρτυρικό γάμο.
«Αντιμετώπιζε βάναυση συμπεριφορά», τονίζει η Σανγκιέρα «από τον σύζυγό της κι ήθελε βοήθεια. Αλλά οι δικοί της συμβούλευαν να κάνει υπομονή για να σωθεί ο γάμος κι η οικογενειακή υπόληψη. Μια μέρα δεν άντεξε άλλο κι αυτοπυρπολήθηκε».
Η Σανγκιέρα έγραψε ένα βιβλίο με τις εμπειρίες της σε Βρετανικά σπίτια παροχής βοήθειας προς άτομα που προσπαθούν να ξεφύγουν από καταναγκαστικούς γάμους και από εγκλήματα για λόγους τιμής. «Η περίπτωσή μου» τονίζει «δεν είναι μοναδική. Η Ρομπίνα έπρεπε να ζει σήμερα. Ο θάνατός της ας μη πάει χαμένος». Μπορεί να αποφέρει κάποιο καλό».
Το θέμα σιγά-σιγά επισύρει την προσοχή των μέσων ενημέρωσης. Για παράδειγμα, ο φόνος με λιθοβολισμό μιας νεαρής Ιρακινής Κουρδικής καταγωγής, της Ντούα Καλίλ, το 2007, καλύφθηκε εκτενώς σε παγκόσμια κλίμακα.
Η Νταιάνα Νάμι της διεθνούς εκστρατείας για την Πάταξη των Εγκλημάτων Τιμής λέει πως τα εγκλήματα αυτά έχουνε εξαπλωθεί σε παγκόσμια κλίμακα: «Το φαινόμενο οφείλεται στην αύξηση της θεμελιοκρατίας και ιδιαίτερα του μουσουλμανικού φονταμενταλισμού στη Μέση Ανατολή αλλά και διεθνώς».
Έχουνε επίσης σημειωθεί πολύκροτα εγκλήματα τιμής στην Βρετανία, όπου λόγου χάρη ο πατέρας μιας 16χρονης, της Εσού Γιονέ, την σκότωσε επειδή πήγε σε ραντεβού με Χριστιανό.
Ένα άλλο θύμα, η Μπανάζ Μαχμούντ, είχε γυρίσει βίντεο που δείχνει τις κακώσεις τις οποίες υπέστη από τον πατέρα της και από έναν θείο της, οι οποίοι επεχείρησαν να την σκοτώσουν, επειδή είχε ερωτευθεί άτομο μη αρεστό στην οικογένεια. Λίγες μέρες αργότερα η αστυνομία βρήκε το πτώμα της μέσα σε μία βαλίτσα. Ο πατέρας της και ο θείος της καταδικάστηκαν για ανθρωποκτονία.
Η Σανγκιέρα επιρρίπτει μέρος της ευθύνης στην αστυνομία η οποία δεν πήρε στα σοβαρά τις κατηγορίες της Μπανάζ. «Τέσσαρες φορές που κατέφυγε στο τμήμα την διώξανε» επισημαίνει η Σανγκιέρα. Δεν πίστευαν ότι ο πατέρας της θα την σκότωνε επειδή την είδε να φιλά κάποιον στο Μετρό».
Στην Βρετανία γίνονται 12 εγκλήματα τιμής τον χρόνο και οι αρχές εκπαιδεύουν τώρα αστυνομικούς, γιατρούς και δασκάλους στην αναγνώριση των συμπτωμάτων βάναυσης μεταχείρισης γυναικών. Ο Βέρνον Κόκερ είναι υπουργός αρμόδιος για την πάταξη των εγκλημάτων τιμής. «Οι φόνοι για λόγους τιμής είναι εγκλήματα. Συλλαμβάνουμε τους υπεύθυνους γι αυτά και τους παραπέμπουμε στην δικαιοσύνη».
Η Σάζια Καγιούμ δεν κρύβεται άλλο στις σκιές. Είναι τώρα εκπρόσωπος κρατικού προγράμματος κατά των εξαναγκαστικών γάμων και με αυτή την ιδιότητα κάνει διαλέξεις για το πρόβλημα αυτό σε σχολεία.
«Οι νέοι πρέπει να ξέρουν τι μέσα βοήθειας και στήριξης υπάρχουν», τονίζει η Καγιούμ. «Πρέπει να μπουν στα σχολεία αφίσες που να εκθέτουν το πρόβλημα, όπως έχουμε αφίσες κατά του καπνίσματος και κατά της χρήσης αλκοόλ. Είναι σωστή ενέργεια γιατί πρόκειται για θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Η Σάζια Καγιούμ και πολλοί άλλοι που είναι ταγμένοι στον ίδιο στόχο ελπίζουνε πως με το έργο τους θα πείσουνε γονείς και ευρύτερο κοινό ότι οι φόνοι για λόγους τιμής είναι εγκλήματα και πρέπει να σταματήσουν.