Ο Πρόεδρος George W. Bush συναντάται σήμερα στον Λευκό Οίκο με τον Πρόεδρο της Τουρκίας Abdullah Gul. Ο κύριος Gul θα έχει επίσης συνομιλίες με την Υπουργό Εξωτερικών Condoleezza Rice, θα μιλήσει σε γνωστή δεξαμενή σκέψης της Αμερικανικής πρωτεύουσας και θα ολοκληρώσει την επίσκεψή του με συνέντευξη προς τους εκπροσώπους των έντυπων και ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης.
To Αμερικανοελληνικό Ινστιτούτο (American Hellenic Institute) που εδρεύει στη Ουάσιγκτον επέδωσε στον Λευκό Οίκο επιστολή με την οποία συνιστά στον Πρόεδρο Bush να λάβει υπ όψιν ορισμένα θέματα που βρίσκονται στο προσκήνιο της προσοχής της ελληνοαμερικανικής κοινότητας, προκαταρκτικά της συνάντησης του με τον Πρόεδρο της Τουρκίας.
Η επιστολή επιδόθηκε πριν λίγες μέρες αλλά το κείμενο της δημοσιοποιήθηκε τώρα. Την συνυπογράφουν ο Πρόεδρος του Ινστιτούτου Eugene Rossides και ο Διευθυντής του ίδιου ιδρύματος Nick Larigakis, οι οποίοι παροτρύνουν τον Αμερικανό ηγέτη να εγείρει στον Τούρκο ομόλογό του τα προτεινόμενα θέματα επειδή, όπως αναφέρουν, αυτά επηρεάζουν την προώθηση των καλώς νοουμένων Αμερικανικών συμφερόντων στην Νότια Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο.
Οι ίδιοι επισημαίνουν πως η προώθηση των Αμερικανικών συμφερόντων εκεί εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την σταθερότητα της περιοχής αυτής. Για τούτο, προσθέτουν, είναι προς όφελος των Ηνωμένων Πολιτειών να υποστηρίζουν την δημιουργία όσο γίνεται καλύτερων σχέσεων μεταξύ δύο συμμάχων τους στο ΝΑΤΟ, της Ελλάδας και της Τουρκίας, καθώς και την επίτευξη ενός δίκαιου και βιώσιμου διακανονισμού του Κυπριακού προβλήματος.
Οι συντάκτες της επιστολής τονίζουν στην συνέχεια ότι η Ελλάδα είναι ζωτικής σπουδαιότητας παράγοντας για την υλοποίηση των Αμερικανικών στρατηγικών στόχων στην Νότια Ευρώπη και την Μέση Ανατολή λόγω τόσο της γεωγραφικής θέσεώς της όσο και του ότι φιλοξενεί στην επικράτειά της την σημαντικότερη ναυτική βάση των Ηνωμένων Πολιτειών στην Μεσόγειο, που είναι η βάση στον Κόλπο της Σούδας, στην Κρήτη.
Κατά την εκτίμηση των δύο Ελληνοαμερικανών εμπειρογνωμόνων, βασική προϋπόθεση για την σταθερότητα στην περιοχή είναι η Ελλάδα και η Τουρκία να διατηρούν καλές σχέσεις μεταξύ τους, να προαγάγουν δημοκρατικά ιδεώδη και θεσμούς και να προοδεύουν οικονομικά. Όμως οι κύριοι Rossides και Larigakis διατυπώνουνε παράλληλα την άποψη πως η συνεχιζόμενη κατοχή τμήματος της Κύπρου από Τουρκικά στρατεύματα καθώς επίσης η άρνηση της Άγκυρας να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία σαν μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι καταγγελλόμενες παραβιάσεις του Ελληνικού εναέριου χώρου από Τουρκικά στρατιωτικά αεροπλάνα και οι συνεχιζόμενες παραβιάσεις θρησκευτικών και βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία, απειλούν την επιδιωκόμενη σταθερότητα και υποσκάπτουν τα Αμερικανικά συμφέροντα.
Η επιστολή του Αμερικανοελληνικού Ινστιτούτου (AHI) συνιστά στον Αμερικανό πρόεδρο να εξετάσει τα εξής θέματα:
1. Σύνορα στο Αιγαίο
Σύμφωνα με τους δύο επιστολογράφους η Τουρκία ισχυρίζεται πως τα κυριαρχικά δικαιώματά της εκτείνονται στο μισό Αιγαίο αλλά παράλληλα αρνείται να προσφύγει στον Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και να του ζητήσει να λάβει δεσμευτική απόφαση σχετικά με την διεκδίκηση της αυτή. Κατά τους ίδιους, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να δηλώσουν δημοσίως ότι αποδέχονται ως οριστικά τα σημερινά θαλάσσια σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στο Αιγαίο που είναι κατοχυρωμένα από επίσημες συνθήκες και συμφωνίες, κι ειδικότερα από την Συνθήκη της Λοζάννης του 1923, το Ιταλο-Τουρκικό Σύμφωνο της 4ης Ιανουαρίου, 1932, το Ιταλο-Τουρκικό Πρωτόκολλο της 28ης Δεκεμβρίου, 1932 και την Συνθήκης Ειρήνη που υπογράφτηκε στο Παρίσι το 1947, βάσει τη οποίας τα Δωδεκάνησα και άλλα μικρότερα νησιά του Αιγαίου παραχωρήθηκαν από την Ιταλία στην Ελλάδα.
Οι κύριοι Rossides και Larigakis υποστηρίζουν πως οι Ηνωμένες Πολιτείες, σαν ένα από τα συμβαλλόμενα μέρη στην Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων του 1947, θα πρέπει να αντισταθούν σθεναρά σε κάθε απόπειρα αλλαγής των καθοριζομένων από αυτήν συνόρων και να παροτρύνουν την Τουρκία να προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης προκειμένου να αποδεχθεί διαιτησία με δεσμευτικό αποτέλεσμα σχετικά με την οποιαδήποτε διεκδίκησή της στο Αιγαίο.
2. Θρησκευτική Ελευθερία για το Οικουμενικό Πατριαρχείο
Το Ελληνοαμερικανικό Ινστιτούτο εξαίρει την κυβέρνηση του Προέδρου George Bush για την υποστήριξη που έχει μέχρι τώρα παράσχει στην υπόθεση του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Αλλά ταυτόχρονα αναφέρει ότι παρά την Αμερικανική υποστήριξη, ελάχιστη πρόοδος έχει σημειωθεί για την προστασία του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Ελληνορθόδοξης μειονότητας στην Τουρκία που, όπως το Ινστιτούτο καταγγέλλει, έχουν δεχθεί επιθέσεις ενώ συνεχίζει να παραμένει κλειστή η υπαγόμενη στο Πατριαρχείο Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Οι κύριοι Rossides και Larigakis υποστηρίζουν πως η εν γένει κατάσταση αντιβαίνει στις αρχές περί θρησκευτικής ελευθερίας και σε σχετικό Αμερικανικό νόμο που θεσπίστηκε το 1998 (PL 105-277) και ο οποίος αναφέρει μεταξύ άλλων ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν την επιρροή τους προς την κυβέρνηση της Τουρκίας» ώστε αυτή «να αναγνωρίσει το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την μη πολιτική θρησκευτική αποστολή του, να κατοχυρώσει την ασφάλεια των χώρων του Πατριαρχείου σύμφωνα με τον Τουρκικό νόμο και το Διεθνές Δίκαιο, περιλαμβανομένων της Συνθήκης της Λοζάννης, του Πρωτοκόλλου του 1968, της Τελικής Πράξης της Διάσκεψης του Ελσίνκι (1975) και της Χάρτας των Παρισίων, να συμβάλει στην προστασία και την ασφάλεια του Οικουμενικού Πατριάρχη και των συνεργατών του και να θέσει σε επαναλειτουργία την Πατριαρχική Θεολογική Σχολή της Χάλκης».
Η επιστολή πληροφορεί τον παραλήπτη της ότι ο Προκαθήμενος της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας Βορείου Αμερικής, Αρχιεπίσκοπος κ. Δημήτριος και ο Διοικητής υπαγόμενου στους Άρχοντες του Οικουμενικού Πατριαρχείου «Τάγματος των Αποστόλων του Αγίου Ανδρέου», Anthony Limberakis, σε κατάθεσή τους τον Μάρτιο του 2005, σε σύνοδο της Επιτροπής του Ελσίνκι για τα ανθρώπινα δικαιώματα, εξέθεσαν λεπτομερώς «συστηματικές προσπάθειες της Τουρκίας που υποσκάπτουν την Ελληνορθόδοξη Εκκλησία και παραβιάζουν διάφορες διεθνείς συνθήκες με τις οποίες η Άγκυρα έχει συμβληθεί».
Στην συνέχεια υπενθυμίζεται πως ο Αμερικανικός Νόμος Περί Θρησκευτικής Ελευθερίας σε Διεθνή Κλίμακα, που επίσης θεσπίστηκε το 1998 υποχρεώνει τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών «να αντιταχθεί σε παραβιάσεις της θρησκευτικής ελευθερίας σε οποιαδήποτε χώρα της οποία η κυβέρνηση ανέχεται ή επιδίδεται η ίδια σε παραβιάσεις της θρησκευτικής ελευθερίας ή περιστέλλει το δικαίωμα της ανάπτυξης θρησκευτικής ελευθερίας στην συγκεκριμένη χώρα». Σε μια τέτοια περίπτωση, ο ίδιος Νόμος υποχρεώνει επίσης τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών να λάβει τουλάχιστον ένα από 15 μέτρα που προσδιορίζονται γραπτώς για την βελτίωση της κατάστασης στην χώρα με το βεβαρημένο μητρώο στον τομέα του σεβασμού της θρησκευτικής ελευθερίας.
Οι κύριοι Rossides και Larigakis ζητούν από τον Πρόεδρο Bush να καταστήσει σαφές στον Πρόεδρο Gul ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα ανεχθούν τέτοιου είδους παραβιάσεις από μέρους μιας συμμάχου χώρας και να συστήσει στην Τουρκία να τηρήσει αμέσως και πλήρως τις σχετικές με τον σεβασμό της θρησκευτικής ελευθερίας πρόνοιες της Συνθήκης της Λοζάννης, του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και άλλων διεθνών συμφωνιών.
3. Κυπριακό
Ένα από τα κύρια πράγματα που υπογραμμίζει η επιστολή του Αμερικανοελληνικού Ινστιτούτου είναι ότι η Κύπρος ενέχει μεγάλη σπουδαιότητα για τα Αμερικανικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και στην Μέση Ανατολή. Είναι χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης με καθαρά δυτικό προσανατολισμό και, κατά τους συντάκτες της επιστολής, πρέπει να διατηρήσει τον χαρακτήρα της αυτόν. Η σπουδαιότητά της για τις Ηνωμένες Πολιτείες φάνηκε το καλοκαίρι του 2006 όταν η κυβέρνηση της Κύπρου και η Ελληνοκυπριακή κοινότητα στο σύνολό της, υπό την ηγεσία του Προέδρου Τάσου Παπαδόπουλου, διαδραμάτισαν εξέχοντα ρόλο στην διάσωση 14.000 Αμερικανών πολιτών, που μέσω Λάρνακας επαναπατρίστηκαν από τον Λίβανο, μετά το αιφνίδιο ξέσπασμα εκεί των εχθροπραξιών ανάμεσα στις Ισραηλινές δυνάμεις και την Χεσμπολά.
Προτείνουν λοιπόν να εκπονηθεί ένας συμπεφωνημένος διακανονισμός του προβλήματος στην Κύπρο, βασισμένου στην δημιουργία ενός διζωνικού, δικοινοτικού ομόσπονδου κράτους, που θα έχει μια κυβέρνηση, θα στηρίζεται στο πρότυπο της συνταγματικής δημοκρατίας, θα ασπάζεται βασικές Αμερικανικές αρχές και θα συνάδει με το Ευρωπαϊκό κεκτημένο.
Ύστερα από μια εκτενή αναδρομή στην ιστορία του Κυπριακού, οι κύριοι Rossides και Larigakis συνιστούν στον Αμερικανό ηγέτη να ζητήσει από τον Τούρκο Πρόεδρο να ενεργήσει για την αποστρατιωτικοποίηση της Κύπρου, για την απόσυρση των 40 χιλιάδων Τούρκων στρατιωτών που παραμένουν εκεί, για τον επαναπατρισμό των 140 χιλιάδων εποίκων από την Τουρκία που έχουν εγκατασταθεί στην Κύπρο και για το γκρέμισμα των συρματοπλεγμάτων και των άλλων φραγμάτων που χωρίζουν τις δύο κοινότητες του νησιού. Κατά την άποψή τους μάλιστα, τα φράγματα αυτά από κοινού με την διατήρηση Τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων στην Κύπρο, ευθύνονται για την απομόνωση των Τουρκοκυπρίων στα κατεχόμενα εδάφη του νησιού.
Οι δύο επιστολογράφοι προβάλουν την άποψη ότι η απομάκρυνση των Τουρκικών στρατευμάτων, των Τούρκων εποίκων και των συρματοπλεγμάτων από το νησί θα σηματοδοτούσε το τέλος της οικονομικής απομόνωσης των Τουρκοκυπρίων και θα συνέβαλε στην διευθέτηση του Κυπριακού προβλήματος επειδή αυτό θα αφήνονταν να επιλυθεί από τις δύο κοινότητές του, οι οποίες, κατά τους ίδιους, θα μπορούσαν τότε, κάτω από τέτοιες συνθήκες, να καταλήξουν σε έναν δίκαιο και αποτελεσματικό διακανονισμό.
Οι κύριοι Rossides και Larigakis προτρέπουν κατόπιν τον Πρόεδρο Bush να ζητήσει να καταστραφούν τα συρματοπλέγματα που χωρίζουν τις δύο κοινότητες της Κύπρου κατά τον ίδιο τρόπο που σε προγενέστερη εποχή ο Πρόεδρος Reagan είχε ζητήσει από τους Σοβιετικούς να καταστρέψουν το Τείχος του Βερολίνου.
Οι δύο επιστολογράφοι υποστηρίζουν τέλος ότι προς όφελος της περιφερειακής σταθερότητας και των προσπαθειών για την ειρηνική διευθέτηση διενέξεων, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να ενθαρρύνουν την Τουρκία να εξελιχθεί σε πλήρως δημοκρατική χώρα, ανεξάρτητα με το κατά πόσον τελικά αυτή θα ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή όχι.