O Έλληνας πολιτικός επιστήμονας και οικονομολόγος καθηγητής Πάνος Καζάκος, μίλησε στο Κέντρο Γούντροου Ουίλσον της Ουάσινγκτον, με θέμα «Το μέλλον της Ευρώπης και η Τουρκία».Ο κ. Καζάκος διδάσκει Ευρωπαϊκή Πολιτική και Διεθνείς Οικονομικές Σχέσεις στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι επίσης διευθυντής του Ινστιτούτου Ευρωπαϊκής Ενοποίησης και Ευρωπαϊκής Πολιτικής.Η διάλεξη του στο Κέντρο Ουίλσον της Ουάσινγκτον, εστιάστηκε σε ένα θέμα που γνωρίζει πολύ καλά, αφού ένας από τους κύριους τομείς ενδιαφέροντος και έρευνάς του είναι η εξέλιξη της ΕΕ.
Ο κ. Καζάκος επεξήγησε ότι οι απόψεις του αφορούν στο τι είναι πιθανό να γίνει αναφορικά με την εξέλιξη της ίδιας της ΕΕ και την ένταξη της Τουρκίας στην κοινότητα, όχι με το τι είναι σωστό να γίνει.
Μιλώντας στη Φωνή της Αμερικής, ο κ. Καζάκος είπε μεταξύ άλλων: «Η ομιλία μου θα μπορούσε να συνοψιστεί σε μερικά σημεία. Το πρώτο είναι ότι δεν ξέρουμε πώς θα εξελιχθεί η Ευρώπη τα επόμενα χρόνια. Πολλά θα εξαρτηθούν από την προοπτική της διεύρυνσης. Εάν τελικά οι Ευρωπαίοι ηγέτες θεωρήσουν ότι η Τουρκία δεν μπορεί να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση διότι δεν εκπληρώνει τα κριτήρια τα οποία έχουν τεθεί για κράτη-μέλη, τότε νομίζω ότι η Ευρώπη θα οικοδομήσει πάνω στους τωρινούς θεσμούς της, δηλαδή δεν θα αλλάξει θεμελιακά. Θα προσαρμοστεί βεβαίως, διότι παραμένει μία μεγάλη οντότητα πού από τις 1ης Ιανουαρίου 2007 θα περιλαμβάνει 27 κράτη και κατά πάσα πιθανότητα, θα προστεθούν και τα υπόλοιπα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων. Θα υπάρξουν προσαρμογές για αυτήν τη μεγάλη Ευρώπη, που δεν είναι πια η Ευρώπη των 6, ή των 10, αλλά δεν θα αφορούν τον πυρήνα της Ευρωπαϊκής ενοποίησης, π.χ. το ζήτημα της εσωτερικής αγοράς, τη συνεργασία σε θέματα οικονομικής πολιτικής, κ.λ.π.».
Αυτό είναι το πρώτο πιθανό σενάριο. Πως θα εξελιχθούν όμως τα πράγματα εάν αντί αυτού προωθηθεί το άλλο σενάριο, της ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Να τι μας απάντησε ο κ. Καζάκος: «Αν ανοιχθεί τελικά ο δρόμος για την ένταξη της Τουρκίας, τότε θα έχουμε πιο δραματικές εξελίξεις στην ίδια την Ευρώπη. Δεν πρόκειται να διαλυθεί αλλά θα αλλάξει. Δηλαδή, οι εσωτερικές της δομές θα είναι διαφορετικές. Ιδέες προς αυτή την κατεύθυνση, κυκλοφορούν ήδη. Π.χ., μπορεί να έχουμε μία Ευρώπη «δύο ή περισσότερων πυλώνων», όπως τη λένε, ή δύο ή περισσότερων ταχυτήτων. Μία ιδέα είναι να υπάρχει ένας πυρήνας, στον οποίο θα συμμετέχουν τα κράτη που είναι σήμερα μέλη της Ευρωζώνης και γύρω-γύρω, όλοι οι άλλοι—όσοι δεν μπορούν να ενταχθούν εκεί. Και τα κράτη του πυρήνα προχωρούν σε πιο ομοσπονδιακές μορφές οργάνωσης».
Στη συνέχεια ρωτήσαμε τον κ. Καζάκο να μας πει από τι πιστεύει ότι θα κριθεί τελικά η Ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας; Να τι μας απάντησε: «Κατά τη γνώμη μου, το αν θα ενταχθεί η Τουρκία στην ΕΕ ή όχι θα εξαρτηθεί όχι τόσο από το τι θέλουν οι Ευρωπαίοι, όσο από τι μπορεί να γίνει, τι μπορεί να αλλάξει στην ίδια την Τουρκία. Και εκεί το παιχνίδι είναι όντως ανοικτό. Υπάρχει βεβαίως μία απαισιόδοξη προοπτική που λέει ότι θα έχουν δυσκολίες, ήδη είναι μία φοβερά άνιση χώρα, μία ασταθής χώρα—και όχι μόνο στην οικονομία. Αλλά υπάρχει και η πιο αισιόδοξη προοπτική, ότι ακριβώς επειδή η Τουρκία έχει ανοίξει τις αγορές της και όλα αυτά, γίνεται ελκυστικός τόπος ξένων επενδύσεων, επιταχύνει την ανάπτυξή της και αργά ή γρήγορα, θα καταφέρει το μεγάλο αναπτυξιακό άλμα και θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για να ενταχθεί στην ευρωπαϊκή ζώνη—ή έστω, για να μην δημιουργήσει προβλήματα εάν δεν ενταχθεί τελικά».
Τι όμως προβλέπει ο κύριος Καζάκος για το μέλλον αυτής της ίδιας της Τουρκίας στην περιοχή, σε περίπτωση μη ένταξής της στην ΕΕ; Ο έλληνας καθηγητής μας απήντησε με τούτα τα λόγια: «Δεν νομίζω ότι θ’ αλλάξουν πολλά πράγματα αν δεν μπει στην ΕΕ, διότι αυτή τη στιγμή έχει δημιουργηθεί μία καινούργια οικονομική και κοινωνική—αν θέλετε και πολιτική δομή. Δηλαδή, από την μία πλευρά έχουμε ένα μοντέρνο οικονομικό τομέα με μεγάλες επιχειρήσεις, με καλά πανεπιστήμια που μερικά είναι μάλιστα διεθνή. Εκτός από την οικονομία, υπάρχει βέβαια και ο κρατικός τομέας, όπως είναι οι τράπεζες για παράδειγμα, που παραμένει ένας μοχλός ανάπτυξης. Όλα αυτά τα πράγματα δεν μπορούν να αλλάξουν. Ο εξαγωγικά προσανατολισμένος τομέας της οικονομίας θα εξακολουθεί να προσβλέπει προς την ΕΕ, διότι εκεί είναι η μεγάλη αγορά—οι μισές τουρκικές εξαγωγές πάνε στην Ευρώπη—θα προσδοκούν κεφάλαια από την Ευρώπη, ακόμα και βοήθεια, άρα δεν θα έχουν κανένα λόγο να έρθουν σε ρήξη με την Ευρώπη και βεβαίως, ούτε με την Αμερική. Δηλαδή, αν οι Τούρκοι μείνουν έξω, δεν θα αλλάξουν πολλά πράγματα, αλλά ίσως αυτό θα αναγκάσει την πολιτική και οικονομική ελίτ να ξανασκεφθούν ορισμένα πράγματα, δηλαδή πώς θα κερδίσουν χρόνο για να κάνουν όλες εκείνες τις προσαρμογές που χρειάζονται για αυξήσουν την δική τους ευημερία και να μειώσουν τις ανισότητες».
Η συζήτησή μας στράφηκε τέλος στο Κυπριακό που περιπλέκει την όλη προσπάθεια της Τουρκίας για ένταξη στην ΕΕ. Ο καθηγητής Καζάκος μας είπε: «Θεωρητικά υπάρχουν κάποιες λύσεις που όμως δεν είναι επιθυμητές από την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά ωστόσο η Τουρκία θα μπορούσε να επιτύχει τελικά την ένταξή της, χωρίς να επιλυθεί το κυπριακό και αν συνεχιστεί η παρούσα κατάσταση για πολύ ακόμα, υπάρχει φόβος ουσιαστικά να παγιωθεί και θα έχουμε δύο κράτη στην Κύπρο, είτε αναγνωρίζονται είτε όχι. Λύσεις είναι δυνατές, αλλά θα πρέπει να θυμόμαστε ότι υπάρχουν περιθώρια συμβιβασμών. Θα μπορούσα να φανταστώ μία λύση που να λέει «γή έναντι αναγνώρισης,» και αυτό θα έλυνε όλα τα προβλήματα. Αλλά αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να δεχθούμε εμείς. Επικαλούμαστε βεβαίως το διεθνές δίκαιο και όντως είναι έτσι, από πλευράς αρχών διεθνούς δικαίου, αλλά θα μου επιτρέψετε να προσθέσω ότι η επίκληση του διεθνούς δικαίου από μόνη της, είναι μία πολυτέλεια των πολύ μεγάλων, που ερμηνεύουν το δίκαιο όπως θέλουν».