Το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδας παρουσίασε στη Ουάσιγκτον ένα Λεύκωμα, που εξέδωσε με τη βοήθεια του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων στην Αθήνα για να καλύψει το κενό που υπήρχε στις γνώσεις μας για την ιστορία των εβραϊκών κοινοτήτων στην Ελλάδα.
Στο εξώφυλλο του Λευκώματος φιγουράρει ένα έργο που φιλοτέχνησε και πρόσφερε ευγενώς για την έκδοση αυτή ο γνωστός ζωγράφος, Αλέκος Φασιανός. Η εκδήλωση στη Ουάσιγκτον μας έδωσε το ερέθισμα για τη δημιουργία ενός μίνι ντοκιμαντέρ στην μνήμη των Ελλήνων θυμάτων του Ολοκαυτώματος, που παρουσιάζουμε στα πλαίσια του τακτικού μας τηλεοπτικού «Ρεπορτάζ από Ουάσιγκτον» της εβδομάδας αυτής. Το ντοκιμαντέρ στηρίζεται σε ομιλίες που έγιναν κατά την εκδήλωση, σε συνεντεύξεις που πήρε ο παρουσιαστής του προγράμματος από προσωπικότητες που παρέστησαν, σε φωτογραφίες από το Λεύκωμα, κατόπιν ειδικής άδειας από το ΚΙΣ και ιστορικό υλικό από το πλούσιο οπτικο-ηχητικό αρχείο της «Φωνής της Αμερικής».
ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΠΟ ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ:
ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ - ΚΕΙΜΕΝΟ
«Το Ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων: Μνημεία και Μνήμες» είναι ο τίτλος ενός ογκωδέστατου τόμου που παρουσίασε στο Αμερικανικό Καπιτώλιο ο Πρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδας, Μωυσής Κωνσταντίνης, στα πλαίσια μιας εξαιρετικά συγκινητικής εκδήλωσης που διοργάνωσε η Ελληνική Πρεσβεία στη Ουάσιγκτον με τη βοήθεια και τη σύμπραξη μελών της Βουλής και της Γερουσίας των ΗΠΑ.
Είναι ένας τόμος 335 σελίδων μέσα από τις οποίες ξαναζωντανεύει η τραγική ιστορία των χιλιάδων Ελλήνων, που λόγω της εβραϊκής καταγωγής τους, υπέστησαν τα φρικιαστικά δεινά της απάνθρωπης «Τελικής Λύσης», την οποία εμπνεύστηκε ο Αδόλφος Χίτλερ γι αυτούς κι όλους τους άλλους ομοθρήσκους τους στην υπόλοιπη Ευρώπη. Είναι ένα ντοκουμέντο της βαρβαρότητας που επέδειξαν οι Ναζιστές σε χιλιάδες Έλληνες εβραίους τους οποίους έστειλαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, σε καταναγκαστικά έργα, ακόμα και σε βάναυσο θάνατο, στις μαύρες εκείνες μέρες του 2ου Παγκόσμιου Πολέμου.
Για τον Μωυσή Κωνσταντίνη το καινούργιο βιβλίο είναι έργο Μνήμης και Τιμής, αλλά και έργο πόνου και θλίψης γιατί ξαναφέρνει στο νου μια πικρή ανάμνηση. Μιλώντας στην εκδήλωση είπε μεταξύ άλλων: «Υπενθυμίζω ότι από τις 28 Ισραηλιτικές κοινότητες που λειτουργούσαν σε αντίστοιχες Ελληνικές πόλεις πριν από τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο μόνο 8 κατόρθωσαν να ανασυσταθούν μετά το Ολοκαύτωμα και αυτές με μικρό αριθμό μελών, αφού 67.000 Έλληνες εβραίοι, Έλληνες πολίτες, το 86% του Ελληνικού εβραϊκού πληθυσμού εξοντώθηκαν στα Ναζιστικά στρατόπεδα».
Το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδας και η Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων στην Αθήνα αξίζουνε κάθε έπαινο για την πρωτοβουλία τους να εκδώσουν το Λεύκωμα προς τιμήν των Ελλήνων Εβραίων που χάθηκαν στα στρατόπεδα της ντροπής, είπε ο Γερουσιαστής Πώλ Σαρμπάνης, που με θέρμη υποστήριξε την παρουσίαση του μνημειώδους αυτού έργου στο Αμερικανικό Κογκρέσο. Κατά την έκφραση του Ελληνικής καταγωγής Αμερικανού νομοθέτη: «Μας θυμίζει την ακμαία εβραϊκή κοινωνία που ζούσε ειρηνικά και αρμονικά μαζί με το Χριστιανικό πληθυσμό στην Ελλάδα μέχρι που οι Ναζί μπήκαν και την κατάστρεψαν. Αναγνωρίζουμε τη σημασία του κεφαλαίου αυτού της Ελληνικής ιστορίας και τη ζωτικότητα της μικρής εβραϊκής κοινότητας που απέμεινε στην Ελλάδα».
Συγκηδεμόνας της εκδήλωσης ήτανε η εβραϊκής καταγωγής Βουλευτής Σέλεη Μπέρκλεη, της οποίας η οικογένεια μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες από τη Θεσσαλονίκη λίγα χρόνια πριν από την Γερμανική κατοχή και το μακελειό που ακολούθησε. Το οικογενειακό της σπίτι στην πρωτεύουσα του Ελληνικού Βορρά δεν υπάρχει πια. Η κυρία Μπέρκλεη όμως βρήκε το δρόμο στον οποίο καμάρωνε παλιά το σπιτικό αυτό, τον δρόμο τον οποίο της είχε περιγράψει η γιαγιά της η οποία μια ζωή τον έβλεπε από το παράθυρο της κάμαρας της. Και από μια γωνιά του δρόμου αυτού η κυρία Μπέρκλεη μάζεψε λίγο χώμα που το πήρε μαζί της στην Αμερική.
Ας ακούσουμε όμως καλύτερα από την ίδια την συνέχεια της ιστορίας: «Όταν γύρισα από εκείνο το ταξίδι η μητέρα μου ήταν στα τελευταία της. Πέθανε μετά από έξι εβδομάδες στη γενέτειρά της, το Λας Βέγκας. Την κηδέψαμε εκεί ρίχνοντας πάνω στο φέρετρό της μια φούχτα χώμα από τα Ιεροσόλυμα και το χώμα που εγώ είχα φέρει από την Θεσσαλονίκη. Έτσι η μητέρα μου συνδέθηκε ξανά με τις ρίζες της».
Στην εκδήλωση αναγνωρίστηκε επίσης η προσφορά των αμέτρητων Ελλήνων που στα χρόνια της κατοχής γλίτωσαν ζωές εβραίων γειτόνων και φίλων τους, αψηφώντας τον κίνδυνο να καταστραφούν και οι ίδιοι. Ένας από τους πονόψυχους αυτούς Έλληνες ήταν ο Δημήτρης Σπηλιάκος, για τη δράση του οποίου μας μίλησε ο γιος του Πάνος. Είπε: «Έβαλε μια Ισπανική σημαία στο μπαλκόνι του σπιτιού και έκανε τον Πρόξενο της Ισπανίας στην Ελλάδα. Σαν Πρόξενος της Ισπανίας, η οποία ήτανε ουδέτερη τότε και γιατί οι περισσότεροι εβραίοι της Θεσσαλονίκης είχανε έρθει από την Ισπανία, έλεγε στους κατακτητές ότι δεν μπορούν να ακουμπούν τα χέρια τους στους Εβραίους γιατί είναι πολίτες μιας χώρας που είναι ουδέτερη». Οι εβραίοι που φυγάδευσε και έσωσε ο Δημήτρης Σπηλιάκος έδειξαν αργότερα την ευγνωμοσύνη τους απονέμοντάς του τον τιμητικό τίτλο του Δικαίου των Εθνών.
Την πρωτοβουλία για την εκδήλωση στο Καπιτώλιο είχε ο Πρέσβης της Ελλάδας Αλέξανδρος Μαλλιάς, ο οποίος μετέφερε και διάβασε μηνύματα από την Υπουργό Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη και την Υπουργό Παιδείας Μαριέττα Γιαννάκου. Και οι δύο τους τόνισαν την ανάγκη για επαγρύπνηση ώστε οι θηριωδίες των Ναζιστών να μη βρούνε ποτέ ξανά μιμητές.
Για τον Πρέσβη κ. Μαλλιά η συμμετοχή του στην εκδήλωση του έδωσε την ευκαιρία να αποτίσει φόρο τιμής και σε κάποιο αγαπημένο του πρόσωπο, το νονό του. «Ήτανε ο Θεόφιλος Παπαδόπουλος. Συνελήφθη το 1944 και μέχρι το τέλος, το 1945, έμεινε σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως. Έχει πεθάνει εδώ και αρκετά χρόνια. Αλλά η πρώτη φορά που εγώ άκουσα να μιλάμε για στρατόπεδα συγκεντρώσεως και για κάποιον ο οποίος διεσώθη ήταν στο δικό μας το σπίτι, για τον νονό μου».
Ο ένας μετά τον άλλο οι ομιλητές υποσχέθηκαν πως δεν θα αφήσουνε να ξεχαστεί το Χιτλερικό ανοσιούργημα της δεκαετίας 1940 και πως θα στηρίξουνε την καινούργια γενιά των Ελλήνων εβραίων που αναδύθηκε απ τις στάχτες της καταστροφής. Η υπόσχεση αυτή, ποτέ ξανά, είναι ότι καλύτερο μπορούσε να προσφερθεί στις ψυχές των αθώων θυμάτων του Ελληνικού ολοκαυτώματος, που τουλάχιστον την ημέρα εκείνη, της εκδήλωσης στο Καπιτώλιο, θα πρέπει να ένοιωσαν κάποια ανακούφιση επειδή η μεγάλη θυσία τους αναγνωρίστηκε στο Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών.
ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΠΟ ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ
Εβδομαδιαίο τηλεοπτικό πρόγραμμα της Ελληνικής Υπηρεσίας της ΦτΑ, που επιμελείται και παρουσιάζει ο δημοσιογράφος Γιώργος Μπίστης και περιοδικά η δημοσιογράφος Άννα Καραγιαννοπούλου. Η πρώτη προβολή του «Ρεπορτάζ από Ουάσιγκτον» στην Ελλάδα γίνεται κάθε Σάββατο στη 1:00 το μεσημέρι, στα πλαίσια της εκπομπής Πέρα από τον Ορίζοντα, του Πανελλαδικού τηλεοπτικού δικτύου ΑΛΦΑ. Το Ρεπορτάζ από Ουάσιγκτον επαναλαμβάνεται στο Κεντρικό Δελτίο Ειδήσεων του TV ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ, κάθε Δευτέρα στις 9 το βράδυ. Στην Κύπρο, το Ρεπορτάζ από Ουάσιγκτον φιλοξενείται κάθε Παρασκευή στην εκπομπή Επτά-Δέκα, από 7 μέχρι 10 το πρωί, στο PIK-1, το πρώτο κανάλι της κρατικής τηλεόρασης. Σε ραδιοφωνική εκδοχή, το Ρεπορτάζ από Ουάσιγκτον παρουσιάζουν το Ράδιο ΣΚΑΙ στην Αθήνα, το Ράδιο ΣΙΤΥ ΙΝΤΕΡΝΑΣΙΟΝΑΛ στη Θεσσαλονίκη και συνεργαζόμενοι ομογενειακοί σταθμοί στην Αυστραλία και τον Καναδά.