Ένα καινούργιο βιβλίο, ιδιαίτερου Ελληνικού ενδιαφέροντος, άρχισε αυτές τις μέρες να κυκλοφορεί στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι γραμμένο από συγγραφέα που έχει ρίζες σε κάποιο χωριό της Ελλάδας. Η αμερικανική έκδοσή του τιτλοφορείται «Βόρεια της Ιθάκης» και η Ελληνική μετάφραση έχει ως τίτλο «Το σπίτι μου στην Ήπειρο». Στο νέο βιβλίο είναι αφιερωμένο και το τηλεοπτικό ρεπορτάζ μας της εβδομάδας αυτής.
Κείμενο Ρεπορτάζ:
Η συγγραφέας Ελένη Γκέητζ, εγγονή της θρυλικής Ελένης Γκατζογιάννη από το χωριό Λιά της Ηπείρου, παρουσίασε, εδώ στο Ελληνικό Σπίτι της Ουάσιγκτον, το πρώτο βιβλίο της που έχει ως θέμα την εμπειρία από ένα χρόνο που πέρασε στο ορεινό χωριό της γιαγιάς της, επιβλέποντας την ανοικοδόμηση του καταστραμμένου, επί μισό και πλέον αιώνα, σπιτιού της οικογένειάς της. Το βιβλίο με τίτλο «Βόρεια της Ιθάκης», που στα Ελληνικά έχει μεταφραστεί «Το σπίτι μου στην Ήπειρο», εξηγεί πως ο λόγος που το σπίτι αυτό έμενε εγκαταλελειμμένο για τόσες δεκαετίες ήταν επειδή τα παιδιά της Ελένης Γκατζογιάννη, που είχαν γεννηθεί εκεί, δεν ήθελαν να το ξαναδούν μετά το τι συνέβη στη μητέρα τους στην εποχή του εμφύλιου πολέμου.Η Ελένη Γκατζογιάννη εκτελέστηκε το 1948 από κομμουνιστές αντάρτες επειδή φυγάδεψε από το χωριό, όταν αυτό βρίσκονταν υπό ανταρτικό έλεγχο, τέσσαρα από τα πέντε παιδιά της για να γλιτώσουν το παιδομάζωμα. Η ιστορία της, γραμμένη από ένα των φυγαδευμένων παιδιών, τον μοναχογιό της και γνωστό σήμερα δημοσιογράφο Nίκο Γκατζογιάννη, ενέπνευσε το γύρισμα της κινηματογραφικής ταινίας «Ελένη» το 1985.
Αλλά η Ελένη Γκέητζ, που έχει μιας ακόμα γενιάς απόσταση από την Ελένη Γκατζογιάννη, δεν θέλησε το σπίτι της γιαγιάς της να θυμίζει μόνο λύπες και πόνους. Ήξερε πως το ίδιο σπιτικό είχε επίσης γνωρίσει πολλά γέλια και χαρές σε άλλες προηγούμενες μέρες. Όπως λέει: «Ο πατέρας μου και οι θείες μου συχνά μιλάνε για τα παιδικά τους χρόνια στο Λιά. Ξανάχτισα το σπίτι όπου μεγάλωσαν θέλοντας να τους χαρίσω τέτοιες αναμνήσεις».;
Όταν η Ελένη Γκέητζ ανακοίνωσε τα σχέδια που έκανε για το σπίτι στο χωριό, οι θείες της έβαλαν τις φωνές. Λέγεται μάλιστα ότι ήταν τόσο δυνατές όσο οι φωνές που χρησιμοποιούσαν για να επικοινωνούν στη βουνοπλαγιά του Λιά όταν ήταν παιδιά. Ο πατέρας της, ο Νίκολας, ήταν κι αυτός σκεπτικός. Όπως εξήγησε: «Είχαμε ανάμικτα αισθήματα. Σε αυτό το σπίτι η μητέρα μου είχε φυλακιστεί και βασανιστεί πριν την εκτέλεσή της. Όμως συμφωνήσαμε με την Ελένη να ξαναχτιστεί το σπίτι για να δείχνει ότι η οικογένειά μας δεν διαλύθηκε. Επέζησε και άκμασε».
Για την Eλένη Γκέητζ, το χτίσιμο του σπιτιού στα πάτρια εδάφη σήμαινε ότι έπρεπε να αφήσει το διαμέρισμά της στη Νέα Υόρκη και τη δημοσιογραφική της δουλειά στην ίδια μεγαλούπολη και να εγκατασταθεί στο Λιά επί όσο καιρό χρειάζονταν να βρει εργάτες να τη βοηθήσουν. Έβαλε όμως το έργο αυτό μπροστά με ιεραποστολική προσήλωση. Κατά την έκφρασή της: «Ήτανε σημαντικό να γίνουνε τα ερείπια της φυλακής σπιτικό. Οι θείες μου με προέτρεπαν να μη γυρίσω στο χωριό για να μη με σκοτώσουν οι Αλβανοί και να μη με φάνε οι λύκοι. Πήγα όμως κι έχτισα το σπίτι ως μνημείο για τη γιαγιά μου. Πέρασα υπέροχα.»
Τώρα που το σπίτι στο Λιά έχει φτιαχτεί και τα παιδιά της Ελένης Γκατζογιάννη το επισκέπτονται από την άλλη μεριά του Ατλαντικού για να ξαναζήσουν σε αυτό όμορφες στιγμές που πέρασαν εκεί στα χρόνια της πρώτης τους νιότης και να νανουριστούν στη βεράντα του από τη φλογέρα του τσοπάνη που κοιμίζει τα πρόβατα, κανένας δεν αμφιβάλει πια για την ορθότητα που είχε η απόφαση της εγγονής.
Με έκδηλη περηφάνια ο Νίκολας Γκέητζ τονίζει: «Είμαι πολύ χαρούμενος που η κόρη μου γύρισε στο χωριό. Έζησε ένα χρόνο εκεί κι έγινε ένα με αυτό. Την αγάπησαν οι πάντες. Η Ελένη έκανε κτήμα της όλα όσα και εγώ αγαπώ».
Το μόνο που ανησυχούσε την Ελένη ήταν πως θα έβλεπαν οι Λιότες την ιδέα να ξαναχτιστεί ένα σπίτι που οι αντάρτες χρησιμοποιούσαν σαν κέντρο βασανιστηρίων. Αλλά την μέρα των εγκαινίων του σπιτιού οι ανησυχίες της διαλύθηκαν. Όπως μας εκμυστηρεύτηκε: «Οι συγχωριανοί ήρθαν με δώρα. Έφεραν μια παλιά κούνια, ένα προπολεμικό νυφικό, ένα κέντημα τοίχου. Τότε κατάλαβα πως ήθελαν να συμβάλουν στο στήσιμο του σπιτικού μας πάνω στα ερείπια της φυλακής».
Η συγγραφέας αφιερώνει το βιβλίο της στους παλιούς και τους νέους κατοίκους του Λιά σε ανταπόδοση του δώρου που αυτοί της έκαναν να την δεχτούν πίσω στο χωριό και να της προσφέρουν ξανά το πατρικό της σπίτι. Το βιβλίο της Ελένης Γκέητζ, «Βόρεια της Ιθάκης», είναι ένα οδοιπορικό μέσα από το οποίο ξεπηδά η ιστορία της οικογένειάς της. Είναι ένα οδοιπορικό που επίσης βοήθησε την ίδια να βρει τον πραγματικό εαυτό της. Πάνω από όλα όμως είναι μια συγκινητική επιστροφή στις ρίζες.
Ιστοσελίδα της εκδοτικής εταιρείας Πλατύπους