Το Χρονικό της Ελληνο-Τουρκικής Προσέγγισης
Μέρος Όγδοο
Στις 17 του Μάρτη 2000 η Νέα Υόρκη είχε πλημμυρίσει από τους ήχους Ελληνικών και Τούρκικων τραγουδιών. Υπεύθυνοι γι αυτό ήταν η διάσημη Ελληνίδα ερμηνεύτρια Μαρία Φαραντούρη κι ο εξ ίσου γνωστός στη χώρα του Τούρκος μουσικοσυνθέτης Ζουλφί Λιβανελί. Οι δύο αυτοί καλλιτέχνες είχαν διοργανώσει εκείνο το βράδυ την πρώτη στο Δυτικό Ημισφαίριο «Ελληνο-Τουρκική Συναυλία για την Ειρήνη». Το κοινό τους αποθέωσε και σύμφωνα με τις συναδέλφους Νανά Καπετανάκου και Χιούλια Πόλατ, που παρακολούθησαν τη συναυλία για λογαριασμό της Ελληνικής και της Τουρκικής Υπηρεσία της «Φωνής της Αμερικής» και μίλησαν με την Μαρία και τον Ζουλφί στα παρασκήνια μετά την παράσταση, ήταν μια εκδήλωση «γεμάτη δυναμισμό» στην οποία φάνηκαν ξεκάθαρα «οι ομοιότητες στη μουσική των δύο λαών».
Σε ζωντανή δορυφορική σύνδεση που είχαμε την επόμενη Τετάρτη, 22 του Μάρτη, με συνεργαζόμενους ραδιοφωνικούς σταθμούς στην Ελλάδα και την Τουρκία, παρουσιάσαμε αποσπάσματα από τη «Συναυλία για την Ειρήνη» και δηλώσεις που μας έκαναν οι δύο πρωταγωνιστές της. Η Μαρία Φαραντούρη μας είπε μεταξύ άλλων: «Όπως είδατε, το κονσέρτο είχε μεγάλη επιτυχία. Ήτανε μια συναυλία με τραγούδια αγαπημένα και των δύο λαών, που βγαίνουν μέσα από την κουλτούρα του κάθε λαού. Φάνηκε η ιδιαιτερότητα της κάθε χώρας αλλά ταυτόχρονα και κοινά σημεία προσέγγισης. Έτσι λοιπόν αυτή η συνάντηση, η καταπληκτική, μέσα από τη μουσική και μέσα από την ποίηση πέτυχε τον σκοπό της». Ο Ζουλφί Λιβανελί μας εκμυστηρεύτηκε πως «η προσπάθεια για Ελληνο-Τουρκική προσέγγιση έχει γίνει αναπόσπαστο μέρος» του εαυτού του. Μας είπε επίσης πως εργάζεται για τον σκοπό αυτό επί δύο και πλέον δεκαετίες και πως ήταν ιδιαίτερα ευτυχής που η συναυλία του με την Μαρία στη Νέα Υόρκη «κατέδειξε ότι οι Έλληνες και οι Τούρκοι μπορούν να είναι φίλοι στην Αμερική αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο». Πρέπει να ομολογηθεί πως επικρατούσε εκείνες τις ημέρες μια πραγματική άνοιξη στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις. Αναπολώντας η Μαρία Φαραντούρη παρατήρησε: «Στα τελευταία 25 χρόνια που προωθούμε την φιλία ανάμεσα στις δύο χώρες υπήρξαν καλές και άσχημες εποχές, φθάσαμε μάλιστα μια φορά και στα πρόθυρα πολέμου. Πάντα όμως προσπαθούσαμε να φέρουμε τις δύο πλευρές πλησιέστερα. Στρώναμε ένα χαλί φιλίας πάνω στο οποίο οι πολιτικοί να μπορούν να ενεργούν άνετα. Συμβάλλαμε στην Ελληνο-τουρκική προσέγγιση έστω και αν η συμβολή μας μπορεί να φαίνεται σαν σταγόνα στον ωκεανό». Μια εβδομάδα αργότερα, την Τετάρτη 29 του Μάρτη, σε μια άλλη ζωντανή σύνδεση με Ελληνικούς και Τουρκικούς ραδιοσταθμούς, φιλοξενήσαμε τον Δήμαρχο Αθηναίων κ. Δημήτρη Αβραμόπουλο και τον Δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης κ. Αλί Μουφφίτ Γκιούρτουνα, που είχαν έρθει και οι δύο στη Ουάσιγκτον για μια σειρά επαφών, διαλέξεων και συνομιλιών με Αμερικανούς αξιωματούχους αλλά και με εκλεκτά στελέχη της Ελληνοαμερικανικής και της Τουρκοαμερικανικής κοινότητας αντίστοιχα. Έγιναν δεκτοί σαν ήρωες. Και δικαιολογημένα λόγω του ρόλου τον οποίο είχαν διαδραματίσει σε σχέση με τους σεισμούς πού έπληξαν τις πόλεις τους μισό χρόνο νωρίτερα. Τους ζητήσαμε να μας δώσουν λεπτομέρειες και να κάνουν εκτιμήσεις. Ο κ. Αβραμόπουλος μας είπε: «Οι σχέσεις ανάμεσα στην Αθήνα και την Κωνσταντινούπολη τον τελευταίο καιρό ισχυροποιήθηκαν, διαμορφώνοντας ένα καινούργιο κλίμα, μέσα από το οποίο ξεπήδησαν μια σειρά από πρωτοβουλίες που φέρνουν πλησιέστερα τις δύο πλευρές και κατ’ επέκταση και τους δύο λαούς. Και παλαιότερα είχαμε επιχειρήσει να επικοινωνήσουμε με την Κωνσταντινούπολη αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Ήρθε όμως μια στιγμή που οι καταστροφικοί σεισμοί στην Πόλη προκάλεσαν την άμεση δική μας αντίδραση και τη συγκινητική συμμετοχή των Αθηναίων πολιτών σε ένα πρόγραμμα άμεσης παροχής βοήθειας στους κατοίκους της Πόλης…Αργότερα προέκυψαν οι σεισμοί στην Αθήνα και τότε με τη σειρά της η Κωνσταντινούπολη με το δήμαρχό της βρέθηκε παρούσα προσφέροντας την ηθική της συμπαράσταση στα θύματα των (δικών μας) σεισμών. Ήρθε λοιπόν η Φύση, συνωμοτώντας με την Ιστορία, για να δώσουν την μοναδική ευκαιρία στις δύο χώρες για καλύτερες σχέσεις». Ο κ. Γκιούρτουνα παρατήρησε: «Η φιλία μας αναπτύχθηκε σαν επακόλουθο της καταστροφής. Μετά το σεισμό της 17ης Αυγούστου ο Δήμαρχος Αθηναίων κ. Αβραμόπουλος μας τηλεφώνησε και μετά επισκέφθηκε την Κωνσταντινούπολη. Αυτή ήταν μια πολύ σημαντική χειρονομία από μέρους του. Τον ευχαρίστησα και του είπα: Να είσαι βέβαιος πως εάν παρ’ ελπίδα πληγείτε ποτέ κι εσείς οι Αθηναίοι ή οι Έλληνες από κάποια καταστροφή, θα έρθουμε να σας βοηθήσουμε, όπως σπεύσατε κι εσείς να βοηθήσετε εμάς. Όταν λοιπόν η Αθήνα χτυπήθηκε αργότερα κι εκείνη από σεισμό, πήγα αμέσως εκεί κι επισκεφθήκαμε τις σεισμόπληκτες περιοχές μαζί με τον κ. Αβραμόπουλο. Ήταν μια αμοιβαία βοήθεια που πρόσφερε η μία πόλη στην άλλη. Και μέσα από αυτή τη βοήθεια άρχισαν να διαφαίνονται αμοιβαία, και ίσως μέχρι τότε άδηλα, αισθήματα φιλίας ανάμεσα στους δύο λαούς μας. Τουλάχιστον το ενδιαφέρον της μίας πλευράς για την άλλη αναδύθηκε στην επιφάνεια». Απαντώντας σε ερώτηση Τούρκου συναδέλφου που συμμετείχε στην ερτζιανή μας γέφυρα ο κ. Αβραμόπουλος έκανε την εξής εκτίμηση: «Αυτές οι σχέσεις, που ξεκίνησαν όπως είπαμε κάτω από ιδιαίτερα δραματικές συνθήκες και που περνάνε μέσα από τις άριστες διαπροσωπικές σχέσεις των δύο δημάρχων, έχουν το δικό τους ρόλο και τη δική τους συμβολή σε αυτό που είναι επιταγή των καιρών μέσα σε ένα σύγχρονο πνεύμα, που πρέπει να διακρίνει τις σχέσεις ανάμεσα στις πόλεις, ανάμεσα στις χώρες. Ζούμε στον αιώνα της παγκοσμιοποίησης. Όλο και περισσότερο αποδυναμώνονται τα σύνορα, όλο και περισσότερο παραμερίζονται τα εμπόδια και έρχονται στην επιφάνεια η ανάγκη για καλύτερη, πιο εγκάρδια και ειλικρινή συνεργασία ανάμεσα σε λαούς και σε πολίτες. Και στο ξεκίνημα της τρίτης χιλιετηρίδας η ειρηνική συνύπαρξη ανάμεσα σε δύο λαούς, που οι καιροί και οι καταστάσεις χώρισαν για πάρα πολλούς αιώνες, να γίνει ένα παράδειγμα, ένα σύμβολο συνεργασίας, συνεννόησης, και η περιοχή να δώσει τον καλύτερο εαυτό της για να έρθει στην επιφάνεια ότι το ευγενικότερο μπορεί να έχει ο πολιτισμός και να προσδοκά ο άνθρωπος». Ο κ. Γκιούρτουνα, απαντώντας με τη σειρά του σε ερώτηση Έλληνα συναδέλφου που έπαιρνε μέρος στον ίδιο ηλεκτρονικό διάλογο είπε: «Όταν πηγαίνει κανείς στην Αθήνα βλέπει να ζουν εκεί πολλά άτομα που έχουν τις ρίζες τους στην πόλη μου. Η παλιά κοινή πολίτικη κουλτούρα απαντάται σε πολλές ζωηρές μορφές στην Αθήνα. Αν επισκεφθείς μια λαϊκή αγορά στην Ελληνική πρωτεύουσα, νομίζεις πως βρίσκεσαι σε αγορά της Πόλης. Τέτοιες σκηνές και ήχοι της ζωής μας θυμίζουν ότι οι σχέσεις μας είναι πολύ βαθειές. Φυσικά υπάρχουν και εκείνοι που πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να ωφεληθούν από μια τακτική έντασης ανάμεσά μας. Αλλά είμαι πεπεισμένος ότι η ειρήνη και το κλίμα αγάπης και αγαθών σχέσεων θα αποβούν ωφέλημα και για τις δύο κοινωνίες. Πιστεύω πράγματι ότι σε κάποια στιγμή στο μέλλον μπορεί να αρχίσουμε να συζητάμε ακόμα και για την κατάργηση των συνόρων ανάμεσα στις χώρες μας». Από την ίδια εκπομπή ο κ. Αβραμόπουλος έστειλε, μέσω των Τουρκικών σταθμών, που ήταν συνδεδεμένοι με το στούντιό μας στη Ουάσιγκτον, το ακόλουθο μήνυμα στον λαό της γειτονικής χώρας: «Οι λαοί μας δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν. Τους ενώνουν πολλά κοινά, τους ενώνει όμως πάνω από όλα η κοινή επιθυμία για ειρήνη, πρόοδο και ανάπτυξη. Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν προβλήματα. Αυτά πρέπει να ξεπεραστούν και θεωρώ ότι την πρωτοβουλία για τα επόμενα βήματα πρέπει να την αναλάβει η Τουρκική κυβέρνηση. Πρέπει να αναληφθεί πρωτοβουλία για να λυθεί το πρόβλημα της Κύπρου. Εκεί είναι που θα δοκιμασθεί στην ουσία αυτό το καινούργιο κλίμα, το οποίο όλοι μας πρέπει να στηρίξουμε, αλλά και που κάποιες πολιτικές αποφάσεις πρέπει να ενδυναμώσουνε ακόμη περισσότερο. Η Ελλάδα έδειξε πολλές φορές τον τελευταίο καιρό την καλή της διάθεση και την καλή της πρόθεση να συμβάλει στο να ανοίξει ο δρόμος για την Ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Νομίζω ότι αυτή η κοινή προοπτική όλων πρέπει να ανοίξει μια λεωφόρο συνάντησης, συνεργασίας και συνύπαρξης έτσι ώστε κάποτε όλες οι χώρες της περιοχής να ζήσουμε αρμονικά κάτω από όρους σταθερότητας, ασφάλειας και συνεννόησης, σε αυτή τη γωνιά που μας έταξε η Ιστορία». Τα τελευταία τούτα λόγια του Δημάρχου Αθηναίων προσλαμβάνουν ιδιαίτερη σημασία στις μέρες μας κατά τις οποίες ο Κύπριος Πρόεδρος κ. Γλαύκος Κληρίδης και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης κ. Ραούφ Ντενκτάς επαναλαμβάνουν τις απ’ ευθείας συνομιλίες τους στη Λευκωσία σε μια νέα προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού. (Ημερομηνία μετάδοσης: Τετάρτη, 13 Φεβρουαρίου 2002)
