«Το Χρονικό της Ελληνο-Τουρκικής Προσέγγισης»
Μέρος Πρώτο
Μέρος Πρώτο
Συνάδελφος από την Αθήνα, με τον οποίο ανταλλάσσω τακτικά δημοσιογραφικές πληροφορίες, μου τηλεφώνησε την Κυριακή, 3 Φεβρουαρίου, για να μάθει τι νεώτερα είχε συγκεντρώσει το γραφείο μου στην Ουάσιγκτον αναφορικά με τις συναντήσεις των Υπουργών Εξωτερικών της Ελλάδας και της Τουρκίας κυρίων Γιώργου Παπανδρέου και Ισμαήλ Τζεμ στη Νέα Υόρκη. Την ώρα του τηλεφωνήματος δεν είχε ακόμα πραγματοποιηθεί η τελική συνάντηση των δύο υπουργών, η οποία αρχικά επρόκειτο να γίνει το Σάββατο, αλλά αναβλήθηκε κατόπιν για την Κυριακή το απόγευμα. Είχαμε όμως τότε για τον Αθηναίο συνάδελφο πληθώρα άλλων ειδήσεων για το τι διαμείφθηκε στην προηγούμενη συνάντηση του κ. Παπανδρέου με τον κ. Τζεμ, εκείνη της Παρασκευής, 1ης Φεβρουαρίου, που έγινε στο περιθώριο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στην ίδια Αμερικανική μεγαλούπολη. Του είπα λοιπόν πως οι δύο υπουργοί εξέτασαν τα θετικά αποτελέσματα των επαφών που έχουν ξεκινήσει εδώ και δύο χρόνια μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας και του επέστησα την προσοχή στη δήλωση που έκανε ο κύριος Παπανδρέου σε Τουρκικό τηλεοπτικό κανάλι για τη σημασία που έχει να αρχίσουν διερευνητικές επαφές σε διπλωματικό επίπεδο, προκειμένου να εξακριβωθεί κατά πόσον, μέσω της διπλωματικής οδού, «είναι δυνατή η επίτευξη ενός πλαισίου που θα επιτρέψει την περαιτέρω πρόοδο». Ο κύριος Παπανδρέου ανέφερε επίσης πως και οι δύο πλευρές επιθυμούν να βρεθεί το επιδιωκόμενο αυτό κοινό πλαίσιο, για να διασφαλισθούν ο αμοιβαίος σεβασμός και το Διεθνές Δίκαιο. Πρόσθεσε μάλιστα πως έχουν ήδη «δοθεί οδηγίες» στις αρμόδιες διπλωματικές υπηρεσίες για την έναρξη των συζητήσεων όσο γίνεται γρηγορότερα. Ο συνομιλητής μου παρενέβη στο σημείο αυτό και μου ανέφερε ότι είχε μάθει από καλά πληροφορημένες πηγές ότι οι συνομιλίες αυτές θα επικεντρωθούν σε μείζονα θέματα υψηλής πολιτικής των δύο χωρών και πως θα πραγματοποιηθούν σε πρεσβευτικό επίπεδο εάν βέβαια υπάρξει θετική ανταπόκριση από μέρους της Άγκυρας. Η θετική τούτη ανταπόκριση πιθανότατα εκδηλώθηκε στην δεύτερη συνάντηση των δύο Υπουργών Εξωτερικών, την Κυριακή το βράδυ. Όπως είπε ο κύριος Παπανδρέου σε δηλώσεις του προς την Ελληνική κρατική τηλεόραση: «Και βεβαίως σε ό,τι αφορά τις διμερείς μας σχέσεις συζητήσαμε…(μεταξύ άλλων με τον κ. Τζεμ) την πρόταση την οποία μετέφερα για την έναρξη διερευνητικών επαφών με το Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας. Συμφωνήσαμε την έναρξη αυτών των επαφών σε επίπεδο πολιτικών διευθυντών, για να βρούμε τα σημεία σύγκλισης». Σε ερώτηση για το κατά πόσο στη σχετική συζήτηση έγινε αναφορά σε κάποιο συγκεκριμένο ζήτημα, όπως εκείνο της υφαλοκρηπίδας, ο κύριος Παπανδρέου είπε ότι δεν συζητήθηκε «κανένα συγκεκριμένο θέμα». Και πρόσθεσε: «Είναι διερευνητικές αυτές οι επαφές και θα εξετάσουν κατά πόσον υπάρχουν σημεία σύγκλισης». Την τελευταία επαφή με τον Τούρκο ομόλογό του ο κ. Παπάνδρέου την περιέγραψε με τούτα τα λόγια: «Είχαμε μια εποικοδομητική συνάντηση με τον κ. Τζέμ. Είχαμε την ευκαιρία μιας επισκόπησης των τελευταίων εξελίξεων, ειδικότερα στο Κυπριακό, όπου θέλουμε και οι δύο πλευρές – τουλάχιστον αυτό τόνισε και ο κ. Τζέμ- να ενθαρρύνουμε τη συνέχιση αυτής της διαδικασίας». Ο Έλληνας υπουργός είπε ακόμα πως εξετάσθηκε και η κοινή πρωτοβουλία Αθήνας και Άγκυρας για την υποστήριξη της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας ως χώρες που είναι υποψήφιες για το ΝΑΤΟ και πρόσθεσε πως θα ήθελε γρήγορα να τις δει να γίνονται μέλη της Ατλαντικής Συμμαχίας. Από την δική του πλευρά ο κύριος Τζεμ, μιλώντας σε άλλη δημοσιογραφική συνάντηση δήλωσε ότι «όπως συνήθως οι επαφές με τον κ. Παπανδρέου (στη Νέα Υόρκη) ήταν πολύ φιλικές και πολύ θετικές». Κατά την έκφρασή του, «εξετάσθηκε σ’ αυτές η πορεία των προσπαθειών μας για βελτίωση των διμερών σχέσεων». Μεταξύ άλλων ανέφερε πως οι δύο πλευρές «εκδήλωσαν την αποφασιστικότητά τους να υποστηρίξουν την συνέχιση της διαδικασίας στην οποία επιδίδονται οι ηγέτες των δύο κοινοτήτων της Κύπρου» και ότι αποφάσισαν να δώσουν οδηγίες σε αρμόδιους παράγοντες των Υπουργείων Εξωτερικών των δύο χωρών «να εξετάσουν από κοινού διμερή θέματα διερευνώντας τις θέσεις της κάθε πλευράς σε αυτά και πιθανότητες επίλυσής τους». Σύμφωνα με τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών στόχος είναι να επιτευχθεί «αρμονία». Όπως είπε: «Συμφωνήσαμε με τον κ. Παπανδρέου να εξετάσουμε τις ανησυχίες στο Αιγαίο σε μια προσπάθεια να βρούμε σημεία σύγκλισης που θα βελτιώσουν ακόμη περισσότερο την φιλία μεταξύ των λαών μας και θα προωθήσουν την υπόθεση της προσέγγισης». Ο κ. Τζεμ αναφέρθηκε κι αυτός στην Ελληνο-Τουρκική πρωτοβουλία για υποστήριξη της υποψηφιότητας της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στο ΝΑΤΟ και παρατήρησε ότι θα έχει μαζί με τον κ. Παπανδρέου την ευκαιρία να συναντηθεί με εκπροσώπους των δύο αυτών χωρών στην Κωνσταντινούπολη όταν θα γίνει η σύνοδος της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις χώρες της Ισλαμικής Διάσκεψης την ερχόμενη εβδομάδα, στις 12 και 13 Φεβρουαρίου. Ο κ. Παπανδρέου μετέφερε επίσης στον κ. Τζεμ τα συλλυπητήρια της Ελλάδας για τα θύματα του τραγικού σεισμού που έπληξε το Σάββατο 2 Φεβρουαρίου την Τουρκία, καθώς επίσης και την πρόθεση της Αθήνας να βοηθήσει με όποιο τρόπο της ζητηθεί στην αντιμετώπιση της νέας αυτής τραγωδίας. Ο κ. Τζεμ ευχαρίστησε για τα συλλυπητήρια και για την προσφορά βοήθειας για την οποία είπε ότι, εάν χρειασθεί, θα έλθει το υπουργείο του σε επαφή με την Ελληνική πλευρά. Δεν θυμάμαι πώς ακριβώς ήρθε η συζήτηση και ο συνάδελφος από την Αθήνα, με τον οποίο μιλούσαμε την Κυριακή το απόγευμα για τις εξελίξεις στην Νέα Υόρκη με ρώτησε αν έμαθα πως η Τουρκία έχει τώρα νέο Πρέσβη στην Αθήνα. Αυθόρμητα ζήτησα να μάθω τι έγινε ο Αλί Τουϊγκάν. Κι εκείνος μου απήντησε ότι ολοκλήρωσε την τετραετή θητεία του στην Αθήνα κι επέστρεψε στην Άγκυρα. Αστραπιαία πέρασε από το μυαλό μου η σκέψη πως εδώ πρέπει να ολοκληρώθηκε ένα άλλο σημαντικό κεφάλαιο, δεδομένου ότι ο κ. Τουϊγκάν υπηρέτησε ως αρχηγός της διπλωματικής αποστολής της Άγκυρας στην Ελληνική πρωτεύουσα σε μια περίοδο που οι σχέσεις των δύο γειτονικών κρατών σημείωσαν μεγαλύτερη πρόοδο από όση είχε επιτευχθεί κατά τον προηγούμενο μισό περίπου αιώνα. Μόλις έκλεισα το τηλέφωνο άρχισαν να περνούν από τα μάτια της σκέψης μου ορισμένα από τα σταυροδρόμια στα οποία τυχαία συναντήθηκαν οι διαφορετικές πορείες που ακολουθήσαμε, οι κύριοι Παπανδρέου, Τζεμ και Τουϊγκάν ως διπλωμάτες κι εγώ μαζί με τον ομόλογό μου Τασλάν Σουερντέμ ως δημοσιογράφοι, μέσα στο περιβάλλον της αναθέρμανσης των Ελληνοτουρκικών σχέσεων. Εν όψει της προοπτικής η Ελλάδα και η Τουρκία να ξεκινήσουν σύντομα διερευνητικές συνομιλίες σε επίπεδο πολιτικών διευθυντών των δύο υπουργείων εξωτερικών, για να βρούνε σημεία σύγκλισης, σκέφτηκα πως δεν θα ήταν άσκοπη μια νοερή επιστροφή στα σταυροδρόμια εκείνα για ένα σεργιάνισμα που να αναβιώσει τα γεγονότα τα οποία προλείαναν το δρόμο πού έφερε τις δύο χώρες μέχρι εδώ που είναι σήμερα κι έβαλαν τα θεμέλια για το στήσιμο του σκηνικού της καινούργιας πράξης, που ετοιμάζεται να αρχίσει μετά τις συνομιλίες των δύο Υπουργών Εξωτερικών στη Νέα Υόρκη.
(Ημερομηνία ραδιοφωνικής μετάδοσης: Δευτέρα, 4 Φεβρουαρίου 2002)
